-
13.
powiedzieć coś nagle i szybko -
[stszelić] lub pot. [sczszelić], lub pot. [szczszelić]
-
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Język
mówienie -
- strzelić gafę, głupotę, głupstwo
- strzelić dowcipem, żartem
-
Spojrzenie, jakim wielki mistrz neotemplariuszy zmierzył skonfundowanego nagle hrabiego, świadczyło, że strzelił on jakąś gafę.
źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001
Nic łatwiejszego jak strzelić jakieś głupstwo, ciężkie później do odrobienia.
źródło: NKJP: Tomasz Domaniewski: Niedaleko od prawdy, 1975
- Od ciebie nigdy nie będę uciekał - strzelił żartem i umilkł na widok jej spojrzenia.
źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957
Naprowadzam rozmowę na temat stosunków sąsiedzkich. Mam nadzieję, że strzeli jakimś dowcipem á propos.
źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Miejsce dla kpiarza: satyry i humoreski, 1966
Wiesz co? - powiedział cicho ten Michalewicz czy też Michalewski, nadal drapiąc się w ten swój kikut nieco poniżej zgięcia w kolanie. - Idi ty k jebionoj matieri! („Też Polak!” - pomyślałem z żalem. Nie wiedziałem jeszcze, że gdyby był Polakiem, pewnie nie strzeliłby tak ordynarnie i po chamsku, pewnie złagodziłby to z polska: W kibini mater!).
źródło: NKJP: Andrzej Mandalian: Czerwona orkiestra, 2009
-
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. strzelę
strzelimy
2 os. strzelisz
strzelicie
3 os. strzeli
strzelą
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. strzeliłem
+(e)m strzelił
strzeliłam
+(e)m strzeliła
strzeliłom
+(e)m strzeliło
strzeliliśmy
+(e)śmy strzelili
strzeliłyśmy
+(e)śmy strzeliły
2 os. strzeliłeś
+(e)ś strzelił
strzeliłaś
+(e)ś strzeliła
strzeliłoś
+(e)ś strzeliło
strzeliliście
+(e)ście strzelili
strzeliłyście
+(e)ście strzeliły
3 os. strzelił
strzeliła
strzeliło
strzelili
strzeliły
bezosobnik: strzelono
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. strzelmy
2 os. strzel
strzelcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. strzeliłbym
bym strzelił
strzeliłabym
bym strzeliła
strzeliłobym
bym strzeliło
strzelilibyśmy
byśmy strzelili
strzeliłybyśmy
byśmy strzeliły
2 os. strzeliłbyś
byś strzelił
strzeliłabyś
byś strzeliła
strzeliłobyś
byś strzeliło
strzelilibyście
byście strzelili
strzeliłybyście
byście strzeliły
3 os. strzeliłby
by strzelił
strzeliłaby
by strzeliła
strzeliłoby
by strzeliło
strzeliliby
by strzelili
strzeliłyby
by strzeliły
bezosobnik: strzelono by
bezokolicznik: strzelić
imiesłów przysłówkowy uprzedni: strzeliwszy
gerundium: strzelenie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. strzelenie
strzelenia
D. strzelenia
strzeleń
C. strzeleniu
strzeleniom
B. strzelenie
strzelenia
N. strzeleniem
strzeleniami
Ms. strzeleniu
strzeleniach
W. strzelenie
strzelenia
imiesłów przymiotnikowy bierny: strzelony
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. strzelony
strzelony
strzelony
strzelone
strzelona
D. strzelonego
strzelonego
strzelonego
strzelonego
strzelonej
C. strzelonemu
strzelonemu
strzelonemu
strzelonemu
strzelonej
B. strzelonego
strzelonego
strzelony
strzelone
strzeloną
N. strzelonym
strzelonym
strzelonym
strzelonym
strzeloną
Ms. strzelonym
strzelonym
strzelonym
strzelonym
strzelonej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. strzeleni
strzeleni
strzelone
strzelone
D. strzelonych
strzelonych
strzelonych
strzelonych
C. strzelonym
strzelonym
strzelonym
strzelonym
B. strzelonych
strzelonych
strzelonych
strzelone
N. strzelonymi
strzelonymi
strzelonymi
strzelonymi
Ms. strzelonych
strzelonych
strzelonych
strzelonych
odpowiednik aspektowy: strzelać
-
+ strzelić + CO+ strzelić + CZYM -
psł. *strěliti 'wypuścić strzałę z łuku, z kuszy'
Czasownik odrzeczownikowy od psł. *strěla (zob. strzała).
Pierwotne znaczenie odnosiło się wyłącznie do wypuszczania strzał. Z biegiem czasu i rozwojem myśli technicznej pojawiły się znaczenia wtórne odnoszące się do wystrzeliwania pocisków z broni palnej, wydawania odgłosu przypominającego strzelanie z broni palnej oraz metaforyczne - określające każde uderzenie, któremu towarzyszy trzask, wybuch, wyrzut, wzrost (ruch ku górze) i inne.