konserwatyzm - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

postawa, która charakteryzuje się dążeniem do utrzymania istniejącego stanu rzeczy, niechęcią do zmian i nowości, zwłaszcza gdy dotyczą spraw społecznych

Noty o użyciu

Ms. lp wymawiany: [konserwatyźmie] lub [konserwatyzmie].

Wymowa

[konserwatysm] lub [kąserwatysm], [konserwatyzm] lub [kąserwatyzm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zachowawczość
	hiperonimy:	postawa

Połączenia

nadmierny, silny, skrajny, umiarkowany konserwatyzm
konserwatyzm Anglików, Francuzów, Polaków; Krakowa, krakowian, mieszkańców Krakowa (Podlasia...); Kościoła; papieża; instytucji, szkoły, uczelni; klientów, szlachty, społeczeństwa, środowiska akademickiego (naukowego...); muzyki, myślenia
konserwatyzm w myśleniu, w życiu społecznym
konserwatyzm cechuje kogoś
krytykować kogoś/coś za konserwatyzm

Cytaty

	Chirac skarżył się często na konserwatyzm Francuzów, anachronizm ich postawy wobec wyzwań XXI wieku. źródło: NKJP: Leopold Unger: Rachuba Chiraca, Gazeta Wyborcza, 1997-04-22
	- Bardzo dobrze, że pan o tym mówi, bo myślę, że wątek religijności Polaków był i jest niezrozumiany na świecie, również przez korespondentów zagranicznych, którzy raczej byliby w stanie przypisać nam pewien konserwatyzm myślenia, tradycyjność, a nie istotne, współczesne treści. źródło: NKJP: Krystyna Jagiełło: Dziedzice bezprawnej wolności, 2007
	Już na pierwszych szkicach najnowszej, siódmej generacji Passata widać było, iż nie zmieni się radykalnie i pójdzie - jak przed dwoma laty Golf - śladem kompaktowego brata. Bo w tym tkwi siła Volkswagena, jego klienci cenią sobie konserwatyzm i nie przepadają za wymyślnymi nowinkami stylistycznymi. źródło: NKJP: Janusz Steinbarth: Nowy VW Passat, Dziennik Zachodni, 2010-12-02
	Jak Pani wspomina współpracę z kabaretem „Piwnica pod Baranami” w kontekście ogólnej atmosfery i warunków tworzenia w Krakowie. Mawia się, że konserwatyzm mieszkańców grodu Kraka powoduje, że nie ma mowy o jakimkolwiek wyjściu poza pewne ustalone ramy stylistyczne. źródło: NKJP: Internet
	Na polskiej scenie politycznej Kościół reprezentuje pełne spectrum postaw, a katolicy obecni są w niemal wszystkich nurtach politycznych - od radykalnego liberalizmu do skrajnego konserwatyzmu. źródło: NKJP: Jacek Żakowski: Dwa Kościoły, czyli katolewica, katoprawica i katonerwica, Gazeta Wyborcza, 1993-05-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	konserwatyzm	konserwatyzmy
D.	konserwatyzmu	konserwatyzmów
C.	konserwatyzmowi	konserwatyzmom
B.	konserwatyzm	konserwatyzmy
N.	konserwatyzmem	konserwatyzmami
Ms.	konserwatyzmie	konserwatyzmach
W.	konserwatyzmie	konserwatyzmy

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

	+	konserwatyzm	+	(KOGO/CZEGO)
	+	konserwatyzm	+	(CZYJ)

Pochodzenie

internac.

ang. conservatism

fr. conservatisme

niem. Konservatismus

Od: łac. conservāre 'zachowywać, utrzymywać'