ołtarz

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

1. w kościele

  • 1.

    konstrukcja umieszczana w kościele po to, żeby odprawiać przy niej mszę świętą i inne nabożeństwa, której zasadniczą częścią jest przedmiot przypominający stół lub blat stołowy, a dodatkowo mogą mu towarzyszyć ozdoby w postaci obrazów, rzeźb lub innych elementów plastycznych albo architektonicznych
  • CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

    Religia – kościół

    sakramenty i obrzędy religijne


    CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

    Religia – kościół

    miejsca i instytucje związane z religią i kościołem

    • barokowy, gotycki, manierystyczny, neogotycki, późnobarokowy, późnorenesansowy, renesansowy, rokokowy, wczesnobarokowy; boczny, główny; drewniany, kamienny, marmurowy; dawny, nowy, odnowiony, odrestaurowany, oryginalny, prowizoryczny; rzeźbiony, srebrny, złocony; rozwalony, zbezczeszczony; koronacyjny, papieski; monumentalny, wielki; piękny, zabytkowy; XV-wieczny, XVII-wieczny, XVIII-wieczny... ołtarz; ołtarz mariacki; soborowy; ofiarny
    • ołtarz bazyliki, kaplicy, katedry, kościoła, świątyni; Cudownego Pana Jezusa, Matki Boskiej, Matki Bożej, świętego Jacka, świętego Józefa...; Wita Stwosza
    • ołtarz z drewna, z granitu, z marmuru...; z XVIII wieku, z XVII wieku...
    • ołtarz i ambona, ołtarz i chrzcielnica, ołtarz i krzyż, ołtarz i nagrobek, ołtarz i obraz, ołtarz i polichromia, ołtarz i posąg, ołtarz i stalle, ołtarz i ściany kościoła, ołtarz i świątynia, ołtarz i tabernakulum; ołtarze i rzeźby
    • autor, projektant, twórca, wykonawca; bok, część, element, filar, fragment, mensa, predella, partie (dolna, górna), podstawa, podwyższenie, skrzydła, stopnie, strona, szczyt, ściana, środek, tył, zaplecze, zwieńczenie; budowa, konstrukcja, projekt, wykonanie, wznoszenie; konserwacja, odnawianie, odnowa, renowacja, restauracja; dekoracja, strojenie, wystrój; kolorystyka, kształt, oświetlenie, otoczenie, tło, stan (zachowania); malowidła, miejsce, montaż; konsekracja, namaszczenie, poświęcenie; replika, zdjęcia; dar, przygotowanie, (liturgiczna) służba ołtarza
    • obraz, rzeźby z ołtarza
    • kaplica z ołtarzem
    • obraz, tryptyk w ołtarzu
    • ołtarz powstał / powstaje, stanął / stoi, znajduje się gdzieś
    • całować; dekorować, oświetlać, otaczać, ozdobić / ozdabiać, przystrajać, ustroić, zdobić; namaścić, oczyścić, okadzać, poświęcić, skropić; odbudować, projektować, ufundować, uposażyć, urządzić, wybudować, wykonać, wznieść, zaprojektować, zbudować, zburzyć; oglądać, podziwiać; podpalić, usunąć; przykrywający ołtarz; odnowienie / odnawianie; poświęcenie ołtarza
    • iść, zbliżyć się / zbliżać się do ołtarza
    • przeznaczony na ołtarz
    • klęczeć, klękać, leżeć krzyżem, modlić się, przyklęknąć, stać / stawać, stanąć przed ołtarzem
    • kłaść, umieszczać, ustawić, złożyć coś; coś stoi, znajduje się na ołtarzu; znajdować się; umieszczony w ołtarzu
    • u stóp ołtarza
  • Z zakrystii wyszedł ministrant, zapalił świece na ołtarzu i cztery gromnice przy trumnie. Rozpoczęła się msza.

    źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

    [...] dziadek Józef wybrał się jak zwykle z rodziną do kościoła. [...] Weszli, uklękli przed ołtarzem i modlili się.

    źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1998

    Rzeźbiona [...] pradella (część ołtarza stojąca na mensie, czyli stole) przedstawia postacie Ostatniej Wieczerzy.

    źródło: NKJP: Zygmunt Rola: Tajemnice Ostrowa Tumskiego, 2000

    Ojciec Święty wyleje trochę oleju krzyżma świętego na mensę ołtarza i dłonią rozetrze go po niej. Posługujący przy ołtarzu przyniosą mu naczynie z wodą do obmycia rąk z pozostałości oleju świętego.

    źródło: NKJP: Z Janem Pawłem II w Łagiewnikach, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-08-16

    Ksiądz właśnie schodził po stopniach ołtarza. Spojrzał na mnie [...].

    źródło: NKJP: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008

  • część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: m3

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. ołtarz
    ołtarze
    D. ołtarza
    ołtarzy
    C. ołtarzowi
    ołtarzom
    B. ołtarz
    ołtarze
    N. ołtarzem
    ołtarzami
    Ms. ołtarzu
    ołtarzach
    W. ołtarzu
    ołtarze
  • st.czes. oltář

    z st.-w.-niem. altāri

    Pierwotnym źródłem jest p.-łac. altāre < łac.# altāria 'ołtarz' (od łac. altus 'wysoki, wyniosły, wielki')