-
1.a
jedno z pięciu ruchomych zakończeń dłoni człowieka zbudowane ze zginających się członów -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego
części ciała, elementy i substancje składowe -
- czwarty, drugi; najmniejszy, średni, środkowy; mój, swój, twój; własny; brudny; kościsty; krzywy, wyprostowany, zgięty; amputowany; kontuzjowany, odmrożony, pęknięty, skaleczony, obcięty, odcięty, ucięty, wybity, złamany, zwichnięty; każdy palec; długie, smukłe, szczupłe, wychudłe, wysmukłe; drżące, zaciśnięte, zgrabiałe; wszystkie palce
- jeden palec; dwa, trzy, cztery palce; pięć, dziesięć... palców
- palce dłoni, rąk
- palec u dłoni, u ręki
- człon, kawałek; czubek, koniec, opuszka; długość, grubość, wielkość; brak; amputacja, operacja; ból, kontuzja, uraz, złamanie, zwichnięcie; odcisk; nacisk, ruch palca; w kształcie palca; za dotknięciem palca; koniuszki, końcówka, kości, nasada, stawy; układ; odmrożenie, przykurcze palców; za pomocą palców
- krew z palca
- skóra między/pomiędzy palcami
- obrączka, pierścień, pierścionek, sygnet; kurzajka na palcu; dłoń o grubych palcach
- gruby na palec, na pół palca; gruby, szeroki na dwa palce
- palec boli, obiera; zrósł się
- podnieść/podnosić, unosić; wycelować w kogoś; przykładać, przyłożyć, przytknąć do ust; kłaść, położyć, trzymać na ustach; oblizać/oblizywać, poślinić, ślinić, ssać; skaleczyć, uciąć, wybić, złamać (sobie); stracić; umoczyć w czymś; wetknąć, wkładać, włożyć, wsadzić w coś, wsunąć w coś palec; stracić; podnieść do góry, rozcapierzyć; zamoczyć, zanurzyć w czymś; zacisnąć/zaciskać na czymś palce
- dotknąć/dotykać czegoś; kiwnąć/kiwać, skinąć; popukać, puknąć/pukać, postukać, stuknąć/stukać, uderzyć/uderzać w coś; pokazać/pokazywać, wskazać/wskazywać, wycelować w kogoś/coś palcem; pociągnąć po czymś, pocierać, przesunąć, wodzić po czymś; przycisnąć, przytrzymać palcem; bębnić, pstryknąć/pstrykać, strzelić, zabębnić; kręcić młynka, poruszać, przebierać po czymś, strzepnąć, szarpać; czesać, czochrać, dotykać, gładzić, głaskać, macać, muskać, obmacywać, pieścić, rozczesać/rozczesywać; jeść; sprawdzić, wyczuć/wyczuwać; bębnić o coś palcami
- włożyć na palec; skaleczyć się, ugryźć w palec
- ścisnąć/ściskać między palcami; czuć/poczuć pod palcami
- liczyć, policzyć, wyliczać, zliczyć; gwizdać na palcach; gnieść, obracać, trzymać, zgnieść; czuć w palcach
- palce jak szpony
-
Ojciec przymrużył oko, przyłożył palec do ust i jak mógł najciszej, powiedział:
- Pst!źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1998
Pasażer fiata 126p doznał urazu głowy, złamania palca i kości śródręcza.
źródło: NKJP: (BH): Policjant przed sądem, Dziennik Polski, 2001-04-06
Przy okazji będzie można podziwiać wytwory zręcznych palców tkaczek ludowych, rękodzieło artystyczne oraz miniwystawę sprzętu, jaki przed laty wypełniał polskie chałupiny pod strzechą.
źródło: NKJP: Babskie rządy na wesoło, Dziennik Polski, 2001-03-31
[...] bramkarz gości końcami palców wybił zmierzającą w okienko piłkę na rzut rożny.
źródło: NKJP: Wymarzony początek, Dziennik Polski, 2000-10-02
To już czwarta wojna w moim życiu - obliczyła na palcach.
źródło: NKJP: Andrzej Mularczyk: Sami swoi, 1997
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza liczba mnoga M. palec
palce
D. palca
palców
C. palcowi
palcom
B. palec
palce
N. palcem
palcami
Ms. palcu
palcach
W. palcu
palce
-
psł. *palьcь 'kciuk'
Psł. *palьcь prawdopodobnie od niezachowanego psł. przymiotnika *palъ 'gruby' z przyrostkiem *-ьcь, który urzeczownikowiał pierwotny przymiotnik (Bor).