wątpić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

nie być pewnym, czy coś jest możliwe, prawdziwe albo odpowiednie lub czy ktoś da sobie z czymś radę

Noty o użyciu

Imcz używany samodzielnie w funkcji rzeczownika.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

wątpić o czyjejś dobrej woli, o czyjejś niewinności, o czyichś uczuciach, o słuszności czegoś
wątpić w czyjeś intencje, w czyjąś prawdomówność, w czyjąś rzetelność, w czyjąś szczerość, w czyjąś uczciwość; w możliwość, w prawdziwość, w sens, w skuteczność czegoś; w Boga, w siebie, w życie pozagrobowe
bardzo, głęboko, osobiście, poważnie, szczerze wątpić
należy, (nie) można wątpić; coś każe, pozwala wątpić
nie wątpię, że...

Cytaty

	Osama zaczął wątpić w uczciwość przywódców krajów muzułmańskich i ich moralne prawo do sprawowania rządu dusz półtora miliarda wiernych. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000
	Lekarze wątpili, czy będzie mogła chodzić. źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004
	Nie wątpimy, że Rosja przekona się o korzyściach płynących z rozszerzenia Unii. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.01.2004
	Wątpię, aby po tylu latach udało się ustalić nazwiska członków plutonu, którzy oddali śmiertelne strzały. źródło: NKJP: Dziennik Polski: Zmowa sędziów, 2003-02-02
	Za to, że ośmielił się wątpić o słuszności teorii Ptolemeusza, zapłacił śmiały król-astronom koroną. źródło: NKJP: Władysław Lewartowski: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, 1953
	Inwestor udostępnił nawet numer telefonu do gdańskiego sądu – aby wątpiący mogli sami tę informację sprawdzić. źródło: KWJP: Katarzyna Kucharczyk: Gra pod upadłość – czyli igranie z ogniem, Parkiet, 2012-10-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wątpię	wątpimy
2 os.	wątpisz	wątpicie
3 os.	wątpi	wątpią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wątpiłem +(e)m wątpił	wątpiłam +(e)m wątpiła	wątpiłom +(e)m wątpiło	wątpiliśmy +(e)śmy wątpili	wątpiłyśmy +(e)śmy wątpiły
2 os.	wątpiłeś +(e)ś wątpił	wątpiłaś +(e)ś wątpiła	wątpiłoś +(e)ś wątpiło	wątpiliście +(e)ście wątpili	wątpiłyście +(e)ście wątpiły
3 os.	wątpił	wątpiła	wątpiło	wątpili	wątpiły

bezosobnik: wątpiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wątpił będę wątpić	będę wątpiła będę wątpić	będę wątpiło będę wątpić	będziemy wątpili będziemy wątpić	będziemy wątpiły będziemy wątpić
2 os.	będziesz wątpił będziesz wątpić	będziesz wątpiła będziesz wątpić	będziesz wątpiło będziesz wątpić	będziecie wątpili będziecie wątpić	będziecie wątpiły będziecie wątpić
3 os.	będzie wątpił będzie wątpić	będzie wątpiła będzie wątpić	będzie wątpiło będzie wątpić	będą wątpili będą wątpić	będą wątpiły będą wątpić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wątpmy
2 os.	wątp	wątpcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wątpiłbym bym wątpił	wątpiłabym bym wątpiła	wątpiłobym bym wątpiło	wątpilibyśmy byśmy wątpili	wątpiłybyśmy byśmy wątpiły
2 os.	wątpiłbyś byś wątpił	wątpiłabyś byś wątpiła	wątpiłobyś byś wątpiło	wątpilibyście byście wątpili	wątpiłybyście byście wątpiły
3 os.	wątpiłby by wątpił	wątpiłaby by wątpiła	wątpiłoby by wątpiło	wątpiliby by wątpili	wątpiłyby by wątpiły

bezosobnik: wątpiono by

bezokolicznik: wątpić

imiesłów przysłówkowy współczesny: wątpiąc

gerundium: wątpienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wątpienie	wątpienia
D.	wątpienia	wątpień
C.	wątpieniu	wątpieniom
B.	wątpienie	wątpienia
N.	wątpieniem	wątpieniami
Ms.	wątpieniu	wątpieniach
W.	wątpienie	wątpienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wątpiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wątpiący	wątpiący	wątpiący	wątpiące	wątpiąca
D.	wątpiącego	wątpiącego	wątpiącego	wątpiącego	wątpiącej
C.	wątpiącemu	wątpiącemu	wątpiącemu	wątpiącemu	wątpiącej
B.	wątpiącego	wątpiącego	wątpiący	wątpiące	wątpiącą
N.	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącą
Ms.	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wątpiący	wątpiący	wątpiące	wątpiące
D.	wątpiących	wątpiących	wątpiących	wątpiących
C.	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym	wątpiącym
B.	wątpiących	wątpiących	wątpiących	wątpiące
N.	wątpiącymi	wątpiącymi	wątpiącymi	wątpiącymi
Ms.	wątpiących	wątpiących	wątpiących	wątpiących

Składnia

tylko Rz osobowy	+	wątpić	+	w + KOGO/CO \| o + CZYM
tylko Rz osobowy	+	wątpić	+	czy + ZDANIE \| że + ZDANIE \| żeby + ZDANIE

Pochodzenie

Etymologia niejasna, wyraz znany tylko polszczyźnie. Jeśli za podstawę derywacji przyjmie się poświadczony w języku polskim rzeczownik wątpie : wątpia [mn] 'wnętrzności zwierzęce (jelita, płuca, flaki)', to można założyć następujący łańcuch zmian semantycznych 'wróżyć z wnętrzności zwierzęcych' > 'wróżyć' (ogólniej) > 'nie dowierzać (wróżbom)' > 'nie dowierzać, nie być pewnym czegoś, powątpiewać w coś' (Bor). Zob. wątpia