-
1.
narzędzie składające się z ostrza osadzonego na drewnianym trzonku, służące do rąbania drewna lub wykorzystywane w walce -
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
Praca
materiały i narzędzia pracy
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Wojsko i wojna
broń -
- kamienna, krzemienna, metalowa, stalowa, żelazna; ostra, tępa; ciężka, poręczna siekiera
- siekiery drwali
- siekiera i pieniek, siekiery i kilofy, piła i siekiera, łomy i siekiery, młotki i siekiery, młoty i siekiery, noże i siekiery,
- obuch, ostrze, stylisko, trzonek; cios, raz; stal siekiery; huk, łomot, łoskot, stukot siekier
- rana od siekiery
- siekiera dzwoni, tętni
- użyć siekiery
- ostrzyć; chwycić, powiesić, zawiesić siekierę; nastalać siekiery
- ciosać, obciosywać, odrąbać, okrzesywać, porąbać, rąbać, rozbijać, rozłupać, rozrąbywać, wyrąbać; ciąć, obciąć, odciąć, uciąć; robić, wywijać, zamachnąć się; dostać, grozić, mordować, ranić, uderzyć, walnąć/walić, zaatakować, zabić, zaciukać, zamordować, zranić siekierą; bić siekierami w coś; bić się siekierami z kimś
- zginąć od siekiery
- uzbroić kogoś w siekierę;
- ganiać kogoś z siekierą
- nos, żona jak siekiera
- ostry jak siekiera
- spada, wisi nad kimś jak siekiera
-
Rozalski miał okazję oglądać Witherspoona kilka dni temu w lesie, przy ścinaniu siekierą drzewa.
źródło: NKJP: (PAP, KAW): Gołota w Radzyniu, Dziennik Polski - Sport, 1998-09-13
Mógł ją położyć w bruździe i przyprószyć dla niepoznaki jakąś zieleniną, i wziąć, gdy będzie wracał; ale nie zrobił tego, bo to była nowa siekiera, nowa stal i nowy trzonek, nie za duża, nie za mała, w sam raz, poręczna, dobra do uchwytu; siekiera, a jakby coś więcej, jakby także ozdoba, dobra do rąbania drewna i wbijania pali.
źródło: KWSJP: Julian Kawalec: Ukraść brata. Oset, 1985
Niewątpliwie nasi praprzodkowie zasługują na podziw i szacunek. A jak osadzano takie krzemienne siekiery, topory czy kopaczki? Wkładano je po prostu w rozszczepiony na końcu, odpowiedni kij i obwiązywano mocno ścięgnem zwierzęcym, paskiem skóry, lub sznurem splecionym z włókien roślinnych. Ale nie był to najlepszy sposób, bo kij często pękał, łamała się jedna jego połowa i trzeba było siekierę osadzać na nowo. Wtedy ludzie pomyśleli, że może byłoby lepiej, gdyby w samej siekierze przewiercić otwór i w nim osadzać kij.
źródło: NKJP: Eko: U nas, Pradzieje dla ciebie, 2004
To właśnie z baraków wyruszyła wyprawa zbrojnych w siekiery i łomy mężczyzn, którzy zaatakowali komendę policji.
źródło: NKJP: Burmistrz forsuje program: Mieszkanie dla każdego, Tygodnik Ciechanowski, 2008-08-17
Akowców nie posiadających broni kazał uzbroić w siekiery, łomy i kilofy i razem z innymi oszołomami wymógł na Borze-Komorowskim rozkaz pójścia do ataku.
źródło: NKJP: Internet
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza liczba mnoga M. siekiera
siekiery
D. siekiery
siekier
C. siekierze
siekierom
B. siekierę
siekiery
N. siekierą
siekierami
Ms. siekierze
siekierach
W. siekiero
siekiery
-
psł. *sekyra 'narzędzie do rąbania, siekiera'
Od pie. *sek- ‘obrabiać ostrym narzędziem’ z izolowanym na gruncie słow. przyr. *-yra (jedyne poświadczenie).
Stąd też bierze się też pod uwagę możliwość zapożyczenia z łac. secūris ‘topór, siekiera’.
Znaczenie siekiera 2 metaforyczne 'coś ostrego, mocnego, zwalającego z nóg'.