chwycić - Wielki słownik języka polskiego PAN

7.

postrzec coś jakimś zmysłem

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

zmysły

chwycić czyjeś spojrzenie
chwycić spojrzeniem, uchem

Widziałem teraz Halinę przy babci. [...] Chwyciłem jej spojrzenie. Podły jestem. Ona ciągle poświęca się dla innych, ja ciągle schylony nad swoją marną, wyschłą duszyczką

źródło: NKJP: NKJP: Marian Brandys: Dziennik 1972, 1997

Poszłyśmy prędko, nie tak prędko jednak, by nie chwycić spojrzeniem tego, co tak usilnie starał się przed nami ukryć.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

[...] nagle jego ucho chwyciło dźwięk silnika.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy	+	chwycić	+	CO + (CZYM)
Rz_nieżywotny	+	chwycić	+	CO

Pochodzenie

psł. *chytiti

Forma chwycić wynika z kontaminacji pierwotnego chycić z chwatać (od psł. *chvatati 'chwytać').