wróżyć - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

przewidywać, co się wydarzy w przyszłości, na podstawie układu, jaki tworzą pewne przedmioty lub zjawiska

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Tradycja

wierzenia i przesądy

	synonimy:	wywróżać
	hiperonimy:	przepowiadać

Połączenia

Cyganka, wróżka wróży
wróżyć przez telefon
wróżyć z gwiazd, z kart, z kuli, z run, z tarota, z wosku; z ręki
wróżyć za pomocą czegoś

Cytaty

	W dziennikarskim pubie przy ul. Piotrkowskiej w piątek wróżka Angelika będzie wróżyła z kart, ręki i wosku. źródło: NKJP: (Jed.): Kwiaty, świece i koncerty, Express Ilustrowany, 2001-11-29
	Już za niecały tydzień, 30 listopada, w andrzejkowy wieczór będziemy mogli poznać swoją przyszłość, np. wróżąc sobie z wosku. źródło: NKJP: ELKA: Amulety i wróżby zabezpieczają naszą przyszłość, Gazeta Poznańska, 2001-11-24
	[...] przy rozmaitych okazjach prosiły go o wróżenie z ręki i bardzo przejmowały się jego przepowiedniami. źródło: NKJP: Tadeusz Kwiatkowski: Panopticum, 1995
	Kurs rozpoczyna się w październiku - można na nim zgłębić tajniki wróżenia z kart, linii papilarnych dłoni, tarota, run i innych dziedzin. źródło: NKJP: Express Ilustrowany, 2003-09-26
	Udział w festiwalu zgłosiło ponad 300 znawców tajników naturalnego leczenia i psychotroniki z całego kraju - lekarzy-naturalistów, uzdrowicieli, radiestetów, astrologów, jasnowidzów i wróżących na różne sposoby. źródło: NKJP: Benadetta i Waldemar Uchmanowie: Boję się choroby Alzheimera..., Wieczór Wybrzeża, 1998-09-25

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wróżę	wróżymy
2 os.	wróżysz	wróżycie
3 os.	wróży	wróżą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wróżyłem +(e)m wróżył	wróżyłam +(e)m wróżyła	wróżyłom +(e)m wróżyło	wróżyliśmy +(e)śmy wróżyli	wróżyłyśmy +(e)śmy wróżyły
2 os.	wróżyłeś +(e)ś wróżył	wróżyłaś +(e)ś wróżyła	wróżyłoś +(e)ś wróżyło	wróżyliście +(e)ście wróżyli	wróżyłyście +(e)ście wróżyły
3 os.	wróżył	wróżyła	wróżyło	wróżyli	wróżyły

bezosobnik: wróżono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wróżył będę wróżyć	będę wróżyła będę wróżyć	będę wróżyło będę wróżyć	będziemy wróżyli będziemy wróżyć	będziemy wróżyły będziemy wróżyć
2 os.	będziesz wróżył będziesz wróżyć	będziesz wróżyła będziesz wróżyć	będziesz wróżyło będziesz wróżyć	będziecie wróżyli będziecie wróżyć	będziecie wróżyły będziecie wróżyć
3 os.	będzie wróżył będzie wróżyć	będzie wróżyła będzie wróżyć	będzie wróżyło będzie wróżyć	będą wróżyli będą wróżyć	będą wróżyły będą wróżyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wróżmy
2 os.	wróż	wróżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wróżyłbym bym wróżył	wróżyłabym bym wróżyła	wróżyłobym bym wróżyło	wróżylibyśmy byśmy wróżyli	wróżyłybyśmy byśmy wróżyły
2 os.	wróżyłbyś byś wróżył	wróżyłabyś byś wróżyła	wróżyłobyś byś wróżyło	wróżylibyście byście wróżyli	wróżyłybyście byście wróżyły
3 os.	wróżyłby by wróżył	wróżyłaby by wróżyła	wróżyłoby by wróżyło	wróżyliby by wróżyli	wróżyłyby by wróżyły

bezosobnik: wróżono by

bezokolicznik: wróżyć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wróżąc

gerundium: wróżenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wróżenie	wróżenia
D.	wróżenia	wróżeń
C.	wróżeniu	wróżeniom
B.	wróżenie	wróżenia
N.	wróżeniem	wróżeniami
Ms.	wróżeniu	wróżeniach
W.	wróżenie	wróżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wróżący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wróżący	wróżący	wróżący	wróżące	wróżąca
D.	wróżącego	wróżącego	wróżącego	wróżącego	wróżącej
C.	wróżącemu	wróżącemu	wróżącemu	wróżącemu	wróżącej
B.	wróżącego	wróżącego	wróżący	wróżące	wróżącą
N.	wróżącym	wróżącym	wróżącym	wróżącym	wróżącą
Ms.	wróżącym	wróżącym	wróżącym	wróżącym	wróżącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wróżący	wróżący	wróżące	wróżące
D.	wróżących	wróżących	wróżących	wróżących
C.	wróżącym	wróżącym	wróżącym	wróżącym
B.	wróżących	wróżących	wróżących	wróżące
N.	wróżącymi	wróżącymi	wróżącymi	wróżącymi
Ms.	wróżących	wróżących	wróżących	wróżących

odpowiednik aspektowy: wywróżyć

Składnia

	+	wróżyć	+	(z CZEGO) + KOMU
	+	wróżyć	+	z CZEGO + (KOMU)

Pochodzenie

psł. *voržiti 'odgadywać, przepowiadać przyszłość'

Czasownik oparty na psł. rzeczowniku *vorgъ 'rzucanie losów, odgadywanie, przepowiadanie przyszłości; los, przeznaczenie objawiające się przy takim wróżeniu'