chwytać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

szybkim ruchem brać (ręką lub jakimś narzędziem)

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

czynności i stany fizjologiczne

chwytać dziecko, gałąź, karabin, książkę, linę, nogę, piłkę, słuchawkę, szklankę, zdobycz
chwytać ręką, zębami
chwytać ręką, szczypcami, zębami
chwytać w objęcia, w ramiona; w zęby; w talii, w pasie
chwytać za klamkę, za poręcz, za uchwyt; za gardło, za szyję; za nogawkę, za ramię, za ramiona, za rękaw
chwytać chciwie, gwałtownie, kurczowo, łapczywie, mocno, oburącz, szybko

	Dalsze ruchy są błyskawiczne: chwyta dziecko, przerzuca je naprzód, przeskakuje siedzenie i schyla się po lejce. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961
	Widzieli, jak Malanowski oddycha ciężko, po czym gwałtownie chwyta Rytterberga za lewe ramię i pochyla go do przodu. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Uradowany chwytam za klamkę, naciskam i... Drzwi otwierają się. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998
	Chwyta mnie pod ręce i pomaga wstać, a właściwie, ponieważ całkiem opadłem z sił, stara się podnieść mnie z podłogi, ale jestem dla niej zbyt ciężki. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998
	Pies chwyta zębami nogę strażnika. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałem +(e)m chwytał	chwytałam +(e)m chwytała	chwytałom +(e)m chwytało	chwytaliśmy +(e)śmy chwytali	chwytałyśmy +(e)śmy chwytały
2 os.	chwytałeś +(e)ś chwytał	chwytałaś +(e)ś chwytała	chwytałoś +(e)ś chwytało	chwytaliście +(e)ście chwytali	chwytałyście +(e)ście chwytały
3 os.	chwytał	chwytała	chwytało	chwytali	chwytały

bezosobnik: chwytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chwytał będę chwytać	będę chwytała będę chwytać	będę chwytało będę chwytać	będziemy chwytali będziemy chwytać	będziemy chwytały będziemy chwytać
2 os.	będziesz chwytał będziesz chwytać	będziesz chwytała będziesz chwytać	będziesz chwytało będziesz chwytać	będziecie chwytali będziecie chwytać	będziecie chwytały będziecie chwytać
3 os.	będzie chwytał będzie chwytać	będzie chwytała będzie chwytać	będzie chwytało będzie chwytać	będą chwytali będą chwytać	będą chwytały będą chwytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwytajmy
2 os.	chwytaj	chwytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwytałbym bym chwytał	chwytałabym bym chwytała	chwytałobym bym chwytało	chwytalibyśmy byśmy chwytali	chwytałybyśmy byśmy chwytały
2 os.	chwytałbyś byś chwytał	chwytałabyś byś chwytała	chwytałobyś byś chwytało	chwytalibyście byście chwytali	chwytałybyście byście chwytały
3 os.	chwytałby by chwytał	chwytałaby by chwytała	chwytałoby by chwytało	chwytaliby by chwytali	chwytałyby by chwytały

bezosobnik: chwytano by

bezokolicznik: chwytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając

gerundium: chwytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwytany

odpowiednik aspektowy: chwycić

psł. *chytati

Forma chwytać wynika z kontaminacji pierwotnego chytać z chwatać (od psł. *chvatati 'chwytać').