sędziwy

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

1. mężczyzna

  • 1.

    książk.  taki, który bardzo długo żyje i jest bardzo stary
  • CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

    Bieg życia

    starzenie się

  • hiperonimy:  stary I
    • sędziwy człowiek; mężczyzna, pan; emeryt, starzec, staruszek; król, książę, patriarcha, prezydent, władca, wódz; generał, weteran; mędrzec, profesor, uczony; aktor, artysta, poeta; poseł, senator; ksiądz, mnich; góral, krakowianin, warszawianin...; mieszkaniec; jubilat; sędziwa osoba; dama, kobieta, matrona, pani; emerytka, staruszka; matka; artystka, poetka; jubilatka; sędziwe małżeństwo; sędziwi rodzice
  • Gdy podczas gospodarskich wizyt w fabrykach, szpitalach i szkołach dobrotliwie uśmiechnięty ściskał dłonie poddanych i ustawiał się z nimi do okolicznościowych fotografii, wyglądał jak sędziwy patriarcha otoczony czeredą wnucząt.

    źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

    Odchodzący rok zawsze przedstawiany jest jako sędziwy, niedołężny starzec z długą, siwą brodą, a nowy - jako pyzaty, roześmiany osesek w stylu aniołków buffo.

    źródło: NKJP: Niech się święci, skoro musi, Dziennik Polski, 2001-12-28

    Musiał doznać niemałych wrażeń w gościnie u czirokeskiego wodza, kiedy sypiał między jego babcią a nie mniej sędziwą ciotką w jednym łożu; musiał to zaliczyć - prócz widoku wodospadów Niagary - do najsilniejszych przeżyć ze swojej amerykańskiej podróży.

    źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

    [...] gdy pewien dziennikarz odwiedzał dom starców, prezentowano mu kolejno co sędziwsze okazy, przy czym dziennikarz zapytywał, jaką drogą doszli do tak wspaniałych wyników. Czcigodni, osiemdziesięcio- i dziewięćdziesięcioletni starcy twierdzili zgodnie, że są to rezultaty wstrzemięźliwości i pielęgnacji.

    źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998

    Chwile strachu przeżyło sędziwe małżeństwo mieszkające na uboczu, na skraju lasu w Pogórskiej Woli. O północy do śpiącego domu wtargnęło trzech lub pięciu zamaskowanych bandytów.

    źródło: NKJP: (mab): Napad o północy, Dziennik Polski, 2001-06-06

  • część mowy: przymiotnik


    Stopień równy

    liczba pojedyncza
    m1 m2 m3 n1, n2 ż
    M. sędziwy
    sędziwy
    sędziwy
    sędziwe
    sędziwa
    D. sędziwego
    sędziwego
    sędziwego
    sędziwego
    sędziwej
    C. sędziwemu
    sędziwemu
    sędziwemu
    sędziwemu
    sędziwej
    B. sędziwego
    sędziwego
    sędziwy
    sędziwe
    sędziwą
    N. sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    sędziwą
    Ms. sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    sędziwej
    W. sędziwy
    sędziwy
    sędziwy
    sędziwe
    sędziwa
    liczba mnoga
    p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
    M. sędziwi
    sędziwi
    sędziwe
    sędziwe
    D. sędziwych
    sędziwych
    sędziwych
    sędziwych
    C. sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    sędziwym
    B. sędziwych
    sędziwych
    sędziwych
    sędziwe
    N. sędziwymi
    sędziwymi
    sędziwymi
    sędziwymi
    Ms. sędziwych
    sędziwych
    sędziwych
    sędziwych
    W. sędziwi
    sędziwi
    sędziwe
    sędziwe

    Stopień wyższy

    liczba pojedyncza
    m1 m2 m3 n1, n2 ż
    M. sędziwszy
    sędziwszy
    sędziwszy
    sędziwsze
    sędziwsza
    D. sędziwszego
    sędziwszego
    sędziwszego
    sędziwszego
    sędziwszej
    C. sędziwszemu
    sędziwszemu
    sędziwszemu
    sędziwszemu
    sędziwszej
    B. sędziwszego
    sędziwszego
    sędziwszy
    sędziwsze
    sędziwszą
    N. sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszą
    Ms. sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszej
    liczba mnoga
    p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
    M. sędziwsi
    sędziwsi
    sędziwsze
    sędziwsze
    D. sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwszych
    C. sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    sędziwszym
    B. sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwsze
    N. sędziwszymi
    sędziwszymi
    sędziwszymi
    sędziwszymi
    Ms. sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwszych
    sędziwszych
  • Przymiotnik z przyrostkiem -iwy od zach.psł. *šěd- (rezultat II palatalizacji wczesnopsł. *choi̯d- 'siwy, posiwiały, (szady)'. Pierwotnie więc szedziwy (poświadczony od XVI w., dziś nadal w gwarach), z regularnym -e- < *ě przed spółgłoską palatalną. Współczesna postać sędziwy (ze spółgłoską s- w nagłosie i nieuzasadnionym -ę-) to wynik mazurzenia i skojarzenia z sędzia.