-
2.
książk. charakterystyczny dla kogoś, kto długo żyje i jest bardzo stary -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Bieg życia
starzenie się -
synonimy: stary I
-
- sędziwy wiek; głos; sędziwa głowa, twarz; sędziwe lata
-
16 sierpnia, profesor, doskonały gawędziarz, odznaczony Krzyżem Walecznych żołnierz Armii Krajowej, człowiek niesłychanie żywotny i, mimo sędziwego wieku, tryskający humorem, rozpoczął 101 rok życia!
źródło: NKJP: K.Kowalski: Profesor Wesołowski honorowym obywatelem Ciechanowa, Tygodnik Ciechanowski, 2008-09-07
Między Sandrę a Matheo wsunęła się sędziwa głowa Kobiety, siedzącej z tyłu.
źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005
Niektórzy spośród mnichów Starego Valamo dożyli lat sędziwej starości w nowym, ubogim monasterze trudnych lat powojennych. Jeden z nich liczył już sobie 109 lat [...].
źródło: NKJP: Wacław Hryniewicz: Dialog katolicko prawosławnu w Uusi Valmo, prasa, 1988
Najstarsza raciborzanka [...] obchodziła 2 grudnia swoje 101 urodziny. [...] Życzeniom i gratulacjom z okazji dożycia tak sędziwych lat nie było końca.
źródło: NKJP: E. Halewska: Starsza niż wiek, Nowiny Raciborskie, 2003-12-10
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. sędziwy
sędziwy
sędziwy
sędziwe
sędziwa
D. sędziwego
sędziwego
sędziwego
sędziwego
sędziwej
C. sędziwemu
sędziwemu
sędziwemu
sędziwemu
sędziwej
B. sędziwego
sędziwego
sędziwy
sędziwe
sędziwą
N. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwą
Ms. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwej
W. sędziwy
sędziwy
sędziwy
sędziwe
sędziwa
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. sędziwi
sędziwi
sędziwe
sędziwe
D. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwych
C. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
B. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwe
N. sędziwymi
sędziwymi
sędziwymi
sędziwymi
Ms. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwych
W. sędziwi
sędziwi
sędziwe
sędziwe
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. sędziwszy
sędziwszy
sędziwszy
sędziwsze
sędziwsza
D. sędziwszego
sędziwszego
sędziwszego
sędziwszego
sędziwszej
C. sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszej
B. sędziwszego
sędziwszego
sędziwszy
sędziwsze
sędziwszą
N. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszą
Ms. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. sędziwsi
sędziwsi
sędziwsze
sędziwsze
D. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
C. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
B. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwsze
N. sędziwszymi
sędziwszymi
sędziwszymi
sędziwszymi
Ms. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
-
Przymiotnik z przyrostkiem -iwy od zach.psł. *šěd- (rezultat II palatalizacji wczesnopsł. *choi̯d- 'siwy, posiwiały, (szady)'. Pierwotnie więc szedziwy (poświadczony od XVI w., dziś nadal w gwarach), z regularnym -e- < *ě przed spółgłoską palatalną. Współczesna postać sędziwy (ze spółgłoską s- w nagłosie i nieuzasadnionym -ę-) to wynik mazurzenia i skojarzenia z sędzia .