-
3.
książk. pochodzący z dawnych czasów, długo istniejący i bardzo stary -
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości materii
jakość i intensywność -
synonimy: stary I
-
- sędziwy budynek, monument, zabytek; cmentarz; gruchot; tramwaj; wolumin; las, park; dąb; modrzew; rodowód; sędziwa budowla, chałupa; kolejka; mapa; lipa, sosna, topola; sędziwe miasto; drewno, drzewo; sędziwe mury; organy; deski
-
5 marca Rada Sołecka w Zalesiu złożyła wniosek do burmistrza Szubina, [...] o uznanie pięciu sędziwych i okazałych dębów rosnących na trasie Ameryczka-Szaradowo za pomniki przyrody.
źródło: NKJP: MB: Pomniki przyrody w gminie Szubin, Nakielski Czas, 2003-08-27
Drewniany piętrowy hotel chwali się w szyldzie, że został zbudowany w 1863 roku. W Australii to bardzo sędziwy zabytek...
źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2001-11-17
W szacownych murach pewnych bibliotek, wśród sędziwych woluminów, podrzemują, utrwalone na papierze, produkty tajemnicy.
źródło: NKJP: Henryk Waniek: Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257-1957, 1996
To miejsce winno stać się elementem edukacji Polaków i Ukraińców, podobnie jak założona w sąsiedztwie symboliczna nekropolia Strzelców Siczowych czy wreszcie - sędziwy cmentarz Łyczakowski.
źródło: NKJP: Wrony i orlęta, Dziennik Polski, 2002-02-15
[...] bił od niej taki blask słoneczny, że mrużyli oczy spoglądając na bielejące dwa koronkowe minarety, nad trzema bramami lśniły sędziwe marmury, na ścianach mozaiki w odcieniach błękitu i seledynowe schody, prowadzące do wnętrza [...].
źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. sędziwy
sędziwy
sędziwy
sędziwe
sędziwa
D. sędziwego
sędziwego
sędziwego
sędziwego
sędziwej
C. sędziwemu
sędziwemu
sędziwemu
sędziwemu
sędziwej
B. sędziwego
sędziwego
sędziwy
sędziwe
sędziwą
N. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwą
Ms. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwej
W. sędziwy
sędziwy
sędziwy
sędziwe
sędziwa
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. sędziwi
sędziwi
sędziwe
sędziwe
D. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwych
C. sędziwym
sędziwym
sędziwym
sędziwym
B. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwe
N. sędziwymi
sędziwymi
sędziwymi
sędziwymi
Ms. sędziwych
sędziwych
sędziwych
sędziwych
W. sędziwi
sędziwi
sędziwe
sędziwe
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. sędziwszy
sędziwszy
sędziwszy
sędziwsze
sędziwsza
D. sędziwszego
sędziwszego
sędziwszego
sędziwszego
sędziwszej
C. sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszemu
sędziwszej
B. sędziwszego
sędziwszego
sędziwszy
sędziwsze
sędziwszą
N. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszą
Ms. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. sędziwsi
sędziwsi
sędziwsze
sędziwsze
D. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
C. sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
sędziwszym
B. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwsze
N. sędziwszymi
sędziwszymi
sędziwszymi
sędziwszymi
Ms. sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
sędziwszych
-
Przymiotnik z przyrostkiem -iwy od zach.psł. *šěd- (rezultat II palatalizacji wczesnopsł. *choi̯d- 'siwy, posiwiały, (szady)'. Pierwotnie więc szedziwy (poświadczony od XVI w., dziś nadal w gwarach), z regularnym -e- < *ě przed spółgłoską palatalną. Współczesna postać sędziwy (ze spółgłoską s- w nagłosie i nieuzasadnionym -ę-) to wynik mazurzenia i skojarzenia z sędzia .