wyzwolić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

przywrócić wolność określonej grupie ludzi bądź na określonym obszarze poprzez działania zbrojne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Wojsko i wojna

czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

antonimy:

zniewolić

Połączenia

Amerykanie, Rosjanie wyzwolili; wojska (alianckie, radzieckie) wyzwoliły
wyzwolić miasto, stolicę; kraj, ojczyznę; wyzwolenie narodu polskiego, rosyjskiego...; obozu koncentracyjnego; Auschwitz, Warszawy; Francji, Iraku
wyzwolić spod jarzma (Hiszpanii, zaborców), spod okupacji
wyzwolić z niewoli
chcieć wyzwolić
zostać wyzwolonym

Cytaty

	W Albanii największy jest Skanderbeg, syn feudalnego księcia albańskiego, który wcielony do armii tureckiej, wyzwolił w XV wieku naród albański spod panowania Turków. źródło: NKJP: Współpracownik: Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-09
	[...] w marcu, po wycofaniu oddziałów ONZ-owskich, Chorwacja przejdzie do ofensywy, by wyzwolić terytoria okupowane. źródło: NKJP: Dawid Warszawski: Szanse Miloszevicia, Gazeta Wyborcza, 1992-12-29
	W zaborze pruskim wybuchło powstanie, 3 listopada 1806 roku wyzwolono Poznań [...] źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997
	On jednak wybrał inną, bardzo trudną drogę - wyzwolenie Polski z niewoli. źródło: NKJP: Jadwiga Znaniecka: Józef Piłsudski - wskrzesiciel Państwa Polskiego, Nakielski Czas, 2006-11-15
	Gdyby Hitler kazał zbombardować Paryż, który następnie wyzwoliłaby Armia Czerwona, nie byłoby planu Marshalla i Unii Europejskiej. źródło: NKJP: Rok bez złudzeń, Dziennik Polski, 2004-01-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyzwolę	wyzwolimy
2 os.	wyzwolisz	wyzwolicie
3 os.	wyzwoli	wyzwolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyzwoliłem +(e)m wyzwolił	wyzwoliłam +(e)m wyzwoliła	wyzwoliłom +(e)m wyzwoliło	wyzwoliliśmy +(e)śmy wyzwolili	wyzwoliłyśmy +(e)śmy wyzwoliły
2 os.	wyzwoliłeś +(e)ś wyzwolił	wyzwoliłaś +(e)ś wyzwoliła	wyzwoliłoś +(e)ś wyzwoliło	wyzwoliliście +(e)ście wyzwolili	wyzwoliłyście +(e)ście wyzwoliły
3 os.	wyzwolił	wyzwoliła	wyzwoliło	wyzwolili	wyzwoliły

bezosobnik: wyzwolono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyzwólmy
2 os.	wyzwól	wyzwólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyzwoliłbym bym wyzwolił	wyzwoliłabym bym wyzwoliła	wyzwoliłobym bym wyzwoliło	wyzwolilibyśmy byśmy wyzwolili	wyzwoliłybyśmy byśmy wyzwoliły
2 os.	wyzwoliłbyś byś wyzwolił	wyzwoliłabyś byś wyzwoliła	wyzwoliłobyś byś wyzwoliło	wyzwolilibyście byście wyzwolili	wyzwoliłybyście byście wyzwoliły
3 os.	wyzwoliłby by wyzwolił	wyzwoliłaby by wyzwoliła	wyzwoliłoby by wyzwoliło	wyzwoliliby by wyzwolili	wyzwoliłyby by wyzwoliły

bezosobnik: wyzwolono by

bezokolicznik: wyzwolić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyzwoliwszy

gerundium: wyzwolenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyzwolenie	wyzwolenia
D.	wyzwolenia	wyzwoleń
C.	wyzwoleniu	wyzwoleniom
B.	wyzwolenie	wyzwolenia
N.	wyzwoleniem	wyzwoleniami
Ms.	wyzwoleniu	wyzwoleniach
W.	wyzwolenie	wyzwolenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyzwolony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyzwolony	wyzwolony	wyzwolony	wyzwolone	wyzwolona
D.	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonej
C.	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonej
B.	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolony	wyzwolone	wyzwoloną
N.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwoloną
Ms.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyzwoleni	wyzwoleni	wyzwolone	wyzwolone
D.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych
C.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym
B.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolone
N.	wyzwolonymi	wyzwolonymi	wyzwolonymi	wyzwolonymi
Ms.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych

odpowiednik aspektowy: wyzwalać

Składnia

+

wyzwolić

+

KOGO/CO + (spod CZEGO | z CZEGO)

Pochodzenie

st.pol. zwolić 'wyratować, ocalić; wyrazić zgodę, przystać na coś'

z psł. *sъ-voliti 'wyrazić swą wolę, pozwolić, zezwolić'

We współczesnym języku pol. zachowane tylko formy prefigowane od st.pol. zwolić (do-, po-, przy-, zez-, wy-zwolić), to zaś od psł. czasownika prefigowanego *sъvoliti < *voliti 'wyrażać swoją wolę, wybierać'.