modlić się - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

głośno lub w myślach wypowiadać słowa i kierować je do Boga lub świętych, wyznając wiarę, prosząc o coś lub dziękując za coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Religia – kościół

sakramenty i obrzędy religijne

Połączenia

Chrystus, Jezus; Kościół; biskup, kapłan, ksiądz, papież; człowiek, dziewczyna, ojciec modli się; dzieci, kobiety, ludzie, pielgrzymi, siostry, uczniowie; chasydzi, Żydzi modlą się
modlić się do Allaha, do (Pana) Boga, do Chrystusa, do Ciebie, do Matki Boskiej / Bożej, do Ojca, do jakiegoś świętego
modlić się o czyjąś beatyfikację, o błogosławieństwo, o ciebie, o cud, o deszcz, o jedność chrześcijan, o dobro, o jakąś łaskę, o nawrócenie, o (dobrą) pogodę, o pokój (na świecie), o pomyślność, o przebaczenie, o przetrwanie, o ratunek, o spokój czyjejś duszy, o (szybką) śmierć, o urodzaj, o zbawienie czyjejś duszy, o czyjeś zdrowie;
modlić się w jakiejś intencji; w milczeniu, w skupieniu; w bazylice, w cerkwi, w domu, w kaplicy, w katedrze, w kościele, w meczecie, w sanktuarium, w synagodze, w świątyni; w Ogrójcu
modlić się za bezrobotnych, za braci, za ciebie, za ofiary, za prześladowców; za Kościół, za Ojczyznę; za dusze (zmarłych), za poległych, za zmarłych; za dzieci, za czyjeś zdrowie; za Jana Pawła II, za Ojca Świętego, za Papieża;
módl się za nami;
modlić się z dziećmi, z papieżem;
modlić się z książeczki
modlić się bezgłośnie, cicho, głośno; codziennie, często, rano; długo, nieustannie; gorąco, szczerze, żarliwie; gorliwie, wytrwale; publicznie, wspólnie; spokojnie
modlić się i czekać, modlić się i medytować, modlić się i odprawiać mszę św., modlić się i płakać, modlić się i pracować, modlić się i prosić, modlić się i śpiewać, modlić się i wierzyć; klęczeć i modlić się, klękać i modlić się, palić znicze i modlić się, paść na kolana i modlić się, pościć i modlić się, złożyć kwiaty i modlić się

Cytaty

	Odkupienie wyraża się w darmowym przebaczaniu i nieustannym usprawiedliwianiu nas z grzechów. Jezus Chrystus modli się do Ojca: „Przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23, 33). źródło: NKJP: Henryk Dziadosz SJ: Doświadczyć Boga: życie chrześcijańskie w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli, 2000
	Nasze rodziny, wspólnoty potrzebują wzajemnej modlitwy za siebie. Bardzo wiele ludzi modli się za kapłanów. Dziś trzeba zachęcać także do wielkiej modlitwy za rodziny. źródło: NKJP: Jan Paulas, Cezary Sękalski: Oni nas stworzyli, 2002
	W Pompei papież modlił się też o przyszłość kontynentu europejskiego, gdzie - jak powiedział - „społeczeństwo oddala się od wartości chrześcijańskich, wręcz o nich zapominając”. źródło: NKJP: Różańcowa pielgrzymka, Dziennik Polski - Świat , 2003-10-08
	Odnosząc się do sytuacji społeczno-politycznej w kraju, kardynał Glemp powiedział, że Kościół modli się o to, byśmy potrafili w sytuacji „dość trudnej i zagmatwanej politycznie doczekać się takiej ekipy, która będzie odpowiedzialnie rządziła ojczyzną”. źródło: NKJP: (PAP): Episkopat po wyborach, Dziennik Polski - Kraj, 2001-10-04
	I zrozumiał, co miało ogromne później znaczenie tak dla odkrycia drogi powołania, jak dla pracy filozoficznej i teologicznej, że religii doświadcza się w żywym przeżyciu, że tylko człowiek modlący się jest człowiekiem religijnym. źródło: NKJP: Jan Andrzej Kłoczowski: Dobro jest większe od wszystkiego, co w świecie jest złem, prasa, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	modlę się	modlimy się
2 os.	modlisz się	modlicie się
3 os.	modli się	modlą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	modliłem się +(e)m się modlił	modliłam się +(e)m się modliła	modliłom się +(e)m się modliło	modliliśmy się +(e)śmy się modlili	modliłyśmy się +(e)śmy się modliły
2 os.	modliłeś się +(e)ś się modlił	modliłaś się +(e)ś się modliła	modliłoś się +(e)ś się modliło	modliliście się +(e)ście się modlili	modliłyście się +(e)ście się modliły
3 os.	modlił się	modliła się	modliło się	modlili się	modliły się

bezosobnik: modlono się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się modlił będę się modlić	będę się modliła będę się modlić	będę się modliło będę się modlić	będziemy się modlili będziemy się modlić	będziemy się modliły będziemy się modlić
2 os.	będziesz się modlił będziesz się modlić	będziesz się modliła będziesz się modlić	będziesz się modliło będziesz się modlić	będziecie się modlili będziecie się modlić	będziecie się modliły będziecie się modlić
3 os.	będzie się modlił będzie się modlić	będzie się modliła będzie się modlić	będzie się modliło będzie się modlić	będą się modlili będą się modlić	będą się modliły będą się modlić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		módlmy się
2 os.	módl się	módlcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	modliłbym się bym się modlił	modliłabym się bym się modliła	modliłobym się bym się modliło	modlilibyśmy się byśmy się modlili	modliłybyśmy się byśmy się modliły
2 os.	modliłbyś się byś się modlił	modliłabyś się byś się modliła	modliłobyś się byś się modliło	modlilibyście się byście się modlili	modliłybyście się byście się modliły
3 os.	modliłby się by się modlił	modliłaby się by się modliła	modliłoby się by się modliło	modliliby się by się modlili	modliłyby się by się modliły

bezosobnik: modlono by się

bezokolicznik: modlić się

imiesłów przysłówkowy współczesny: modląc się

gerundium: modlenie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	modlenie się	modlenia się
D.	modlenia się	modleń się
C.	modleniu się	modleniom się
B.	modlenie się	modlenia się
N.	modleniem się	modleniami się
Ms.	modleniu się	modleniach się
W.	modlenie się	modlenia się

imiesłów przymiotnikowy czynny: modlący się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	modlący się	modlący się	modlący się	modlące się	modląca się
D.	modlącego się	modlącego się	modlącego się	modlącego się	modlącej się
C.	modlącemu się	modlącemu się	modlącemu się	modlącemu się	modlącej się
B.	modlącego się	modlącego się	modlący się	modlące się	modlącą się
N.	modlącym się	modlącym się	modlącym się	modlącym się	modlącą się
Ms.	modlącym się	modlącym się	modlącym się	modlącym się	modlącej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	modlący się	modlący się	modlące się	modlące się
D.	modlących się	modlących się	modlących się	modlących się
C.	modlącym się	modlącym się	modlącym się	modlącym się
B.	modlących się	modlących się	modlących się	modlące się
N.	modlącymi się	modlącymi się	modlącymi się	modlącymi się
Ms.	modlących się	modlących się	modlących się	modlących się

Składnia

+	modlić się	+	(do KOGO) + (o KOGO/CO)
+	modlić się	+	(do KOGO) + (za KOGO/CO)
+	modlić się	+	(do KOGO) + żeby ZDANIE

Pochodzenie

psł. *modliti sę 'zwracać się z prośbą, błaganiem'

Forma prasłowiańska prawdopodobnie z przestawką grupy spółgłoskowej z pierwotnego *molditi (Bor)