źrenica

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

2. wzrok

  • 2.

    książk.  oko
  • CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

    Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

    części ciała, elementy i substancje składowe


    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

    Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

    zmysły


    CZŁOWIEK I PRZYRODA

    Świat zwierząt

    budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

  • synonimy:  oko
    hiperonimy:  narząd
    • błyszczące; błękitne, czarne, niebieskie źrenice
    • źrenice dziewczyny, kobiety, matki, siostry; ofiary...
    • mgnienie źrenicy
    • zobaczyć coś w czyichś źrenicach
  • [...] spotkanie z cudzoziemcem jest dla Afgańczyków jedynym sposobem zaznaczenia swojej obecności. Jakby liczyli, że ich słowa, a przede wszystkim ich twarze zapisane na zawsze w źrenicy cudzoziemca staną się niezaprzeczalnym dowodem na to, że zostali dostrzeżeni, że nie przeminęli bez śladu.

    źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

    Chciał mi jeszcze coś pokazać, wstał, lecz się rozmyślił, jego oko w tym momencie spojrzało na mnie całkiem przytomnie, pijackie bielmo na chwilę pękło, ale gdy siadał, źrenice miał już tak samo martwe jak przedtem.

    źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1995

    Na 55-letniego myśliwego Steve'a MacCullama napadła niedźwiedzica grizzly. [...] Obezwładniony nie odwracał wzroku, starając się spoglądać prosto w źrenice niedźwiedzia.

    źródło: NKJP: Czarne, czarodziejskie..., Dziennik Polski, 2001-03-03

    Polek uniósł powieki, błysnął szklistymi niewidzącymi źrenicami i znowu skrył je ruchem bardzo powolnym źle domykającego się wieka.

    źródło: NKJP:Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995

    [...] kiedy więc jako oficer marynarki handlowej opuszczę
    szkołę morską i otworzy się przede mną świat, może uda
    mi się utrwalić to wszystko, co odbije się w moich
    źrenicach i przetrwa: miejsca i ludzie [...].

    źródło: NKJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001

  • część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: ż

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. źrenica
    źrenice
    D. źrenicy
    źrenic
    C. źrenicy
    źrenicom
    B. źrenicę
    źrenice
    N. źrenicą
    źrenicami
    Ms. źrenicy
    źrenicach
    W. źrenico
    źrenice
  • psł. *zěnica

    Na taką prapostać wskazują m.in.: czes. zenice (ż), ros. zeníca, scs. zěnica. Byłoby to więc pierwotne zdrobnienie z przyrostkiem *-ica od podstawowego rzeczownika *zěna 'źrenica', którego kontynuanty poświadczone są w językach słowiańskich. Polska postać źrenica, z wstawnym -r-, (st.pol. źrzenica) jest wtórna; powstała przez skojarzenie z polskimi kontynuantami psł. *zьrěti ‘patrzeć’ (daw. źrzeć; dziś wyłącznie w czasownikach przedrostkowych, np. ujrzeć, wyjrzeć).