-
2.
książk. oko -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego
części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego
zmysły
CZŁOWIEK I PRZYRODA
Świat zwierząt
budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych -
- błyszczące; błękitne, czarne, niebieskie źrenice
- źrenice dziewczyny, kobiety, matki, siostry; ofiary...
- mgnienie źrenicy
- zobaczyć coś w czyichś źrenicach
-
[...] spotkanie z cudzoziemcem jest dla Afgańczyków jedynym sposobem zaznaczenia swojej obecności. Jakby liczyli, że ich słowa, a przede wszystkim ich twarze zapisane na zawsze w źrenicy cudzoziemca staną się niezaprzeczalnym dowodem na to, że zostali dostrzeżeni, że nie przeminęli bez śladu.
źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002
Chciał mi jeszcze coś pokazać, wstał, lecz się rozmyślił, jego oko w tym momencie spojrzało na mnie całkiem przytomnie, pijackie bielmo na chwilę pękło, ale gdy siadał, źrenice miał już tak samo martwe jak przedtem.
źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1995
Na 55-letniego myśliwego Steve'a MacCullama napadła niedźwiedzica grizzly. [...] Obezwładniony nie odwracał wzroku, starając się spoglądać prosto w źrenice niedźwiedzia.
źródło: NKJP: Czarne, czarodziejskie..., Dziennik Polski, 2001-03-03
Polek uniósł powieki, błysnął szklistymi niewidzącymi źrenicami i znowu skrył je ruchem bardzo powolnym źle domykającego się wieka.
źródło: NKJP:Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995
[...] kiedy więc jako oficer marynarki handlowej opuszczę
szkołę morską i otworzy się przede mną świat, może uda
mi się utrwalić to wszystko, co odbije się w moich
źrenicach i przetrwa: miejsca i ludzie [...].źródło: NKJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza liczba mnoga M. źrenica
źrenice
D. źrenicy
źrenic
C. źrenicy
źrenicom
B. źrenicę
źrenice
N. źrenicą
źrenicami
Ms. źrenicy
źrenicach
W. źrenico
źrenice
-
psł. *zěnica
Na taką prapostać wskazują m.in.: czes. zenice (ż), ros. zeníca, scs. zěnica. Byłoby to więc pierwotne zdrobnienie z przyrostkiem *-ica od podstawowego rzeczownika *zěna 'źrenica', którego kontynuanty poświadczone są w językach słowiańskich. Polska postać źrenica, z wstawnym -r-, (st.pol. źrzenica) jest wtórna; powstała przez skojarzenie z polskimi kontynuantami psł. *zьrěti ‘patrzeć’ (daw. źrzeć; dziś wyłącznie w czasownikach przedrostkowych, np. ujrzeć, wyjrzeć).