przejrzeć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

7.

książk. uzyskać zdolność widzenia, której się wcześniej nie miało albo ją utraciło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

zmysły

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przewidzieć

Połączenia

niewidomy, ślepy przejrzał

Cytaty

Powiada, że żebrak przejrzał [...]. Ale czy naprawdę [...]? Czy widzi dobrze? Czy kiedykolwiek wszystko będzie dobrze widział?

źródło: KWSJP: Teodor Parnicki: Srebrne orły. Powieść historyczna, 1945

- Trzeba za nimi iść - powiedział. Puścił mnie i przytrzymał się ściany. [...] Szlak znikał w oczach. Szedłem oślepiony. Zrobiło się pod górę, zaczął się las i nieco przejrzałem.

źródło: KWSJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1955

Spory kawałek papieru pokrywały kolorowe plamy, jakby zostawiło je po sobie dziecko. [...] Oddaliłem kartę na wyciągnięcie ramienia i wtedy stał się jeden z tych cudów, które wspomina się po latach [...]. Tak jakbym był ślepy, a potem przejrzał, kolorowe plamy ułożyły się w piękną całość.

źródło: KWSJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przejrzę	przejrzymy
2 os.	przejrzysz	przejrzycie
3 os.	przejrzy	przejrzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przejrzałem +(e)m przejrzał	przejrzałam +(e)m przejrzała	przejrzałom +(e)m przejrzało	przejrzeliśmy +(e)śmy przejrzeli	przejrzałyśmy +(e)śmy przejrzały
2 os.	przejrzałeś +(e)ś przejrzał	przejrzałaś +(e)ś przejrzała	przejrzałoś +(e)ś przejrzało	przejrzeliście +(e)ście przejrzeli	przejrzałyście +(e)ście przejrzały
3 os.	przejrzał	przejrzała	przejrzało	przejrzeli	przejrzały

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przejrzyjmy
2 os.	przejrzyj	przejrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przejrzałbym bym przejrzał	przejrzałabym bym przejrzała	przejrzałobym bym przejrzało	przejrzelibyśmy byśmy przejrzeli	przejrzałybyśmy byśmy przejrzały
2 os.	przejrzałbyś byś przejrzał	przejrzałabyś byś przejrzała	przejrzałobyś byś przejrzało	przejrzelibyście byście przejrzeli	przejrzałybyście byście przejrzały
3 os.	przejrzałby by przejrzał	przejrzałaby by przejrzała	przejrzałoby by przejrzało	przejrzeliby by przejrzeli	przejrzałyby by przejrzały

bezosobnik: przejrzano by

bezokolicznik: przejrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przejrzawszy

gerundium: przejrzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przejrzenie	przejrzenia
D.	przejrzenia	przejrzeń
C.	przejrzeniu	przejrzeniom
B.	przejrzenie	przejrzenia
N.	przejrzeniem	przejrzeniami
Ms.	przejrzeniu	przejrzeniach
W.	przejrzenie	przejrzenia

Składnia

Rz_osobowy

+

przejrzeć

+

Pochodzenie

Czasownik z przedrostkiem prze- (od psł. *per-) od psł. *zьrěti, *zьrjǫ 'patrzeć, spoglądać, widzieć'