-
1.
spulchniając ziemię za pomocą pługa, przygotowywać ją pod zasiew lub sadzenie roślin -
CZŁOWIEK I PRZYRODA
Ziemia
rolnictwo -
- chłop, rolnik orze
- orać pole, ściernisko, ugór, ziemię
- orać pługiem; końmi, traktorem, wołami
- orać i bronować, orać i siać
-
Grant oczyścił teren, zbudował dom i wiosną 1855 r. zaczął orać ziemię pod zasiewy.
źródło: KWSJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999
Kartofle są u nas uprawiane, rzekłbym - od niechcenia. Każdy rolnik orze pod nie parę zagonów, ot, na własny użytek.
źródło: KWSJP: Andrzej Lesławski: Przełom w bulwie, Polityka, 1995, nr 21
Gdy była ładna pogoda, to pierwszej orce towarzyszył zwyczaj polewania dziewcząt wodą. W południe przychodziły one z obiadem ku chłopom, którzy orali w polu.
źródło: KWSJP: Jolanta Flach: Dziadkowe wyprawy, moskole i muzyka, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 15
Pewnego razu […] oddział [...] natknął się w polu na wyrostka orzącego pługiem zaprzężonym w woły.
źródło: KWSJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
Ojciec [...] po staremu orze wołami, a traktor bezużytecznie stoi w stodole.
źródło: KWSJP: Ryszard Korn: Wieś francuska w walce z okupantem amerykańskim, Wieś, 1953, nr 387
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. orzę
kwestion. oram
orzemy
kwestion. oramy
2 os. orzesz
kwestion. orasz
orzecie
kwestion. oracie
3 os. orze
kwestion. ora
orzą
kwestion. orają
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. orałem
+(e)m orał
orałam
+(e)m orała
orałom
+(e)m orało
oraliśmy
+(e)śmy orali
orałyśmy
+(e)śmy orały
2 os. orałeś
+(e)ś orał
orałaś
+(e)ś orała
orałoś
+(e)ś orało
oraliście
+(e)ście orali
orałyście
+(e)ście orały
3 os. orał
orała
orało
orali
orały
bezosobnik: orano
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę orał
będę orać
będę orała
będę orać
będę orało
będę orać
będziemy orali
będziemy orać
będziemy orały
będziemy orać
2 os. będziesz orał
będziesz orać
będziesz orała
będziesz orać
będziesz orało
będziesz orać
będziecie orali
będziecie orać
będziecie orały
będziecie orać
3 os. będzie orał
będzie orać
będzie orała
będzie orać
będzie orało
będzie orać
będą orali
będą orać
będą orały
będą orać
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. orzmy
kwestion. orajmy
kwestion. órzmy
2 os. orz
kwestion. oraj
kwestion. órz
orzcie
kwestion. orajcie
kwestion. órzcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. orałbym
bym orał
orałabym
bym orała
orałobym
bym orało
oralibyśmy
byśmy orali
orałybyśmy
byśmy orały
2 os. orałbyś
byś orał
orałabyś
byś orała
orałobyś
byś orało
oralibyście
byście orali
orałybyście
byście orały
3 os. orałby
by orał
orałaby
by orała
orałoby
by orało
oraliby
by orali
orałyby
by orały
bezosobnik: orano by
bezokolicznik: orać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
orząc
kwestion. orając
gerundium: oranie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. oranie
orania
D. orania
orań
C. oraniu
oraniom
B. oranie
orania
N. oraniem
oraniami
Ms. oraniu
oraniach
W. oranie
orania
imiesłów przymiotnikowy czynny: orzący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. orzący
kwestion. orający
orzący
kwestion. orający
orzący
kwestion. orający
orzące
kwestion. orające
orząca
kwestion. orająca
D. orzącego
kwestion. orającego
orzącego
kwestion. orającego
orzącego
kwestion. orającego
orzącego
kwestion. orającego
orzącej
kwestion. orającej
C. orzącemu
kwestion. orającemu
orzącemu
kwestion. orającemu
orzącemu
kwestion. orającemu
orzącemu
kwestion. orającemu
orzącej
kwestion. orającej
B. orzącego
kwestion. orającego
orzącego
kwestion. orającego
orzący
kwestion. orający
orzące
kwestion. orające
orzącą
kwestion. orającą
N. orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącą
kwestion. orającą
Ms. orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącej
kwestion. orającej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. orzący
kwestion. orający
orzący
kwestion. orający
orzące
kwestion. orające
orzące
kwestion. orające
D. orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
C. orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
orzącym
kwestion. orającym
B. orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzące
kwestion. orające
N. orzącymi
kwestion. orającymi
orzącymi
kwestion. orającymi
orzącymi
kwestion. orającymi
orzącymi
kwestion. orającymi
Ms. orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
orzących
kwestion. orających
imiesłów przymiotnikowy bierny: orany
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. orany
orany
orany
orane
orana
D. oranego
oranego
oranego
oranego
oranej
C. oranemu
oranemu
oranemu
oranemu
oranej
B. oranego
oranego
orany
orane
oraną
N. oranym
oranym
oranym
oranym
oraną
Ms. oranym
oranym
oranym
oranym
oranej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. orani
orani
orane
orane
D. oranych
oranych
oranych
oranych
C. oranym
oranym
oranym
oranym
B. oranych
oranych
oranych
orane
N. oranymi
oranymi
oranymi
oranymi
Ms. oranych
oranych
oranych
oranych
-
+ orać + CO + (CZYM) + (pod CO) -
psł. *orati 'orać'
-
+ orać + CO + (CZYM) + (pod CO)