kurczyć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

powodować, że coś się robi mniejsze niż było lub zajmuje mniej miejsca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

wielkość,

Relacje znaczeniowe

antonimy:

rozkurczać

Połączenia

kurczyć mięsień, palce
kurczyć rytmicznie
kurczyć i rozkurczać

Cytaty

	Urszula kurczyła palce, zaciskała je jak mięczak zamykający się w skorupie... źródło: NKJP: Holek.Bot: Wikipedysta:Bogumilb, Wikipedia.pl, 2008-01-25
	Napadnięty wije się, ślizga, kurczy i zwalnia mięśnie, co w efekcie musi doprowadzić co najmniej do częściowego rozluźnienia więzów. źródło: NKJP: Nie krępuj się, proszę..., Dziennik Polski - Pejzaż, 2000-12-23
	[...] nagle obrócił się na bok, począł kurczyć pod siebie nogi i kulić na piersiach ręce, głowę opuścił w ramiona i po chwili już nie żył. źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2003
	Szedł śmiało, ale Geralt widział, że kurczy kark i garbi ramiona w oczekiwaniu na świst klingi. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	Indianie Jivaro potrafili kurczyć zdobyczne głowy do rozmiarów pięści. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kurczę	kurczymy
2 os.	kurczysz	kurczycie
3 os.	kurczy	kurczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kurczyłem +(e)m kurczył	kurczyłam +(e)m kurczyła	kurczyłom +(e)m kurczyło	kurczyliśmy +(e)śmy kurczyli	kurczyłyśmy +(e)śmy kurczyły
2 os.	kurczyłeś +(e)ś kurczył	kurczyłaś +(e)ś kurczyła	kurczyłoś +(e)ś kurczyło	kurczyliście +(e)ście kurczyli	kurczyłyście +(e)ście kurczyły
3 os.	kurczył	kurczyła	kurczyło	kurczyli	kurczyły

bezosobnik: kurczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kurczył będę kurczyć	będę kurczyła będę kurczyć	będę kurczyło będę kurczyć	będziemy kurczyli będziemy kurczyć	będziemy kurczyły będziemy kurczyć
2 os.	będziesz kurczył będziesz kurczyć	będziesz kurczyła będziesz kurczyć	będziesz kurczyło będziesz kurczyć	będziecie kurczyli będziecie kurczyć	będziecie kurczyły będziecie kurczyć
3 os.	będzie kurczył będzie kurczyć	będzie kurczyła będzie kurczyć	będzie kurczyło będzie kurczyć	będą kurczyli będą kurczyć	będą kurczyły będą kurczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		kurczmy
2 os.	kurcz	kurczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kurczyłbym bym kurczył	kurczyłabym bym kurczyła	kurczyłobym bym kurczyło	kurczylibyśmy byśmy kurczyli	kurczyłybyśmy byśmy kurczyły
2 os.	kurczyłbyś byś kurczył	kurczyłabyś byś kurczyła	kurczyłobyś byś kurczyło	kurczylibyście byście kurczyli	kurczyłybyście byście kurczyły
3 os.	kurczyłby by kurczył	kurczyłaby by kurczyła	kurczyłoby by kurczyło	kurczyliby by kurczyli	kurczyłyby by kurczyły

bezosobnik: kurczono by

bezokolicznik: kurczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: kurcząc

gerundium: kurczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	kurczenie	kurczenia
D.	kurczenia	kurczeń
C.	kurczeniu	kurczeniom
B.	kurczenie	kurczenia
N.	kurczeniem	kurczeniami
Ms.	kurczeniu	kurczeniach
W.	kurczenie	kurczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: kurczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	kurczący	kurczący	kurczący	kurczące	kurcząca
D.	kurczącego	kurczącego	kurczącego	kurczącego	kurczącej
C.	kurczącemu	kurczącemu	kurczącemu	kurczącemu	kurczącej
B.	kurczącego	kurczącego	kurczący	kurczące	kurczącą
N.	kurczącym	kurczącym	kurczącym	kurczącym	kurczącą
Ms.	kurczącym	kurczącym	kurczącym	kurczącym	kurczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	kurczący	kurczący	kurczące	kurczące
D.	kurczących	kurczących	kurczących	kurczących
C.	kurczącym	kurczącym	kurczącym	kurczącym
B.	kurczących	kurczących	kurczących	kurczące
N.	kurczącymi	kurczącymi	kurczącymi	kurczącymi
Ms.	kurczących	kurczących	kurczących	kurczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: kurczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	kurczony	kurczony	kurczony	kurczone	kurczona
D.	kurczonego	kurczonego	kurczonego	kurczonego	kurczonej
C.	kurczonemu	kurczonemu	kurczonemu	kurczonemu	kurczonej
B.	kurczonego	kurczonego	kurczony	kurczone	kurczoną
N.	kurczonym	kurczonym	kurczonym	kurczonym	kurczoną
Ms.	kurczonym	kurczonym	kurczonym	kurczonym	kurczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	kurczeni	kurczeni	kurczone	kurczone
D.	kurczonych	kurczonych	kurczonych	kurczonych
C.	kurczonym	kurczonym	kurczonym	kurczonym
B.	kurczonych	kurczonych	kurczonych	kurczone
N.	kurczonymi	kurczonymi	kurczonymi	kurczonymi
Ms.	kurczonych	kurczonych	kurczonych	kurczonych

odpowiednik aspektowy: skurczyć

Składnia

Rz_żywotny

+

kurczyć

+

CO

Pochodzenie

psł. *kr̥čiti 'skręcać, zginać, ściągać, ściskać, marszczyć'