-
3.
utrzymywać się -
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
-
- żyć czyimś kosztem
- żyć z datków, z dotacji, z zysków; z emerytury, z pracy, z renty, z zasiłku; z gospodarstwa rolnego, z hodowli, z produkcji czegoś, z rolnictwa, z rybołówstwa, z uprawy czegoś; ze sprzedaży czegoś
- żyć na czyjś koszt
-
Większość mieszkańców nie ma stałej pracy, część żyje z rent i emerytur reszta dorabia dorywczo w lesie i na budowach.
źródło: NKJP: M.Raczyński: Zabił matkę gołymi pięściami, Tygodnik Ciechanowski, 2006-01-04
Zimą zmarł Józef Czapski. Malarz, pisarz, wielka osobowość. Strata dla polskiej kultury, jeszcze większa dla mnie. Z czego teraz żyć? Byłam jego sekretarzem.
źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 2007
[...] liczy sobie 44 lata, jest mężem i ojcem trójki dzieci. Żyje z rolnictwa, uprawia pole o powierzchni niewielkiej - 2,06 ha.
źródło: NKJP: Zofia Sitarz: Tutaj łatwiej dojechać w zimie, Dziennik Polski, 2001-07-30
Bieda w Lechu spowodowała, że nikt nie oczekiwał od zespołu walki o europejskie puchary. Żyjący ze sprzedaży czołowych graczy klub jest jednak rewelacją rozgrywek.
źródło: NKJP: Robert Błoński: Rok w Poznaniu, Gazeta Wyborcza, 1999-03-12
Ci, którzy ze mną latają, pozwalają mi czasem chwycić za drążek i posterować - opowiada. Latanie, co tu się oszukiwać, kosztuje, a żyjąc z renty nie można sobie na wiele pozwolić.
źródło: NKJP: Połamaniec, Dziennik Polski, 2003-12-12
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyję
żyjemy
2 os. żyjesz
żyjecie
3 os. żyje
żyją
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłem
+(e)m żył
żyłam
+(e)m żyła
żyłom
+(e)m żyło
żyliśmy
+(e)śmy żyli
żyłyśmy
+(e)śmy żyły
2 os. żyłeś
+(e)ś żył
żyłaś
+(e)ś żyła
żyłoś
+(e)ś żyło
żyliście
+(e)ście żyli
żyłyście
+(e)ście żyły
3 os. żył
żyła
żyło
żyli
żyły
bezosobnik: żyto
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę żył
będę żyć
będę żyła
będę żyć
będę żyło
będę żyć
będziemy żyli
będziemy żyć
będziemy żyły
będziemy żyć
2 os. będziesz żył
będziesz żyć
będziesz żyła
będziesz żyć
będziesz żyło
będziesz żyć
będziecie żyli
będziecie żyć
będziecie żyły
będziecie żyć
3 os. będzie żył
będzie żyć
będzie żyła
będzie żyć
będzie żyło
będzie żyć
będą żyli
będą żyć
będą żyły
będą żyć
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyjmy
2 os. żyj
żyjcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłbym
bym żył
żyłabym
bym żyła
żyłobym
bym żyło
żylibyśmy
byśmy żyli
żyłybyśmy
byśmy żyły
2 os. żyłbyś
byś żył
żyłabyś
byś żyła
żyłobyś
byś żyło
żylibyście
byście żyli
żyłybyście
byście żyły
3 os. żyłby
by żył
żyłaby
by żyła
żyłoby
by żyło
żyliby
by żyli
żyłyby
by żyły
bezosobnik: żyto by
bezokolicznik: żyć
imiesłów przysłówkowy współczesny: żyjąc
gerundium: życie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. życie
życia
D. życia
żyć
C. życiu
życiom
B. życie
życia
N. życiem
życiami
Ms. życiu
życiach
W. życie
życia
imiesłów przymiotnikowy czynny: żyjący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. żyjący
żyjący
żyjący
żyjące
żyjąca
D. żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącej
C. żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącej
B. żyjącego
żyjącego
żyjący
żyjące
żyjącą
N. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącą
Ms. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. żyjący
żyjący
żyjące
żyjące
D. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
C. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
B. żyjących
żyjących
żyjących
żyjące
N. żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
Ms. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
-
Rz osobowy + żyć + z + CZEGO -
psł. *žiti, živǫ
Przykłady pozostającego w etymologicznym związku psł. czasownika *živati widoczne dziś wyłącznie w formacjach przedrostkowych, np. do-żywać, od-żywać, s-po-żywać