rządzić

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

5. czasownik

  • 5.

    jęz.  wymagać użycia określonej formy fleksyjnej
  • CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

    Język

    • czasownik, przyimek rządzi
    • rządzić biernikiem, celownikiem, dopełniaczem, narzędnikiem
  • W tradycyjnej terminologii nazywa się to rządem albo rekcją: czasownik rządzi biernikiem dopełniaczem narzędnikiem, np. bać się kogo? czego?, kupować co?, kierować czym? itp.

    źródło: NKJP: Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996

    [...] czasowniki przechodnie (nie wszystkie) łączą się z biernikiem, a kiedy są zaprzeczone (lub czasem, gdy z kontekstu wynika, że są zaprzeczone) rządzą dopełniaczem.

    źródło: NKJP: Re: Dlaczego, Usenet - pl.hum.polszczyzna, 2004-12-06

  • część mowy: czasownik

    aspekt: niedokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas teraźniejszy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. rządzę
    rządzimy
    2 os. rządzisz
    rządzicie
    3 os. rządzi
    rządzą

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. rządziłem
    +(e)m rządził
    rządziłam
    +(e)m rządziła
    rządziłom
    +(e)m rządziło
    rządziliśmy
    +(e)śmy rządzili
    rządziłyśmy
    +(e)śmy rządziły
    2 os. rządziłeś
    +(e)ś rządził
    rządziłaś
    +(e)ś rządziła
    rządziłoś
    +(e)ś rządziło
    rządziliście
    +(e)ście rządzili
    rządziłyście
    +(e)ście rządziły
    3 os. rządził
    rządziła
    rządziło
    rządzili
    rządziły

    bezosobnik: rządzono

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. będę rządził
    będę rządzić
    będę rządziła
    będę rządzić
    będę rządziło
    będę rządzić
    będziemy rządzili
    będziemy rządzić
    będziemy rządziły
    będziemy rządzić
    2 os. będziesz rządził
    będziesz rządzić
    będziesz rządziła
    będziesz rządzić
    będziesz rządziło
    będziesz rządzić
    będziecie rządzili
    będziecie rządzić
    będziecie rządziły
    będziecie rządzić
    3 os. będzie rządził
    będzie rządzić
    będzie rządziła
    będzie rządzić
    będzie rządziło
    będzie rządzić
    będą rządzili
    będą rządzić
    będą rządziły
    będą rządzić

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. rządźmy
    2 os. rządź
    rządźcie

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. rządziłbym
    bym rządził
    rządziłabym
    bym rządziła
    rządziłobym
    bym rządziło
    rządzilibyśmy
    byśmy rządzili
    rządziłybyśmy
    byśmy rządziły
    2 os. rządziłbyś
    byś rządził
    rządziłabyś
    byś rządziła
    rządziłobyś
    byś rządziło
    rządzilibyście
    byście rządzili
    rządziłybyście
    byście rządziły
    3 os. rządziłby
    by rządził
    rządziłaby
    by rządziła
    rządziłoby
    by rządziło
    rządziliby
    by rządzili
    rządziłyby
    by rządziły

    bezosobnik: rządzono by

    bezokolicznik: rządzić

    imiesłów przysłówkowy współczesny: rządząc

    gerundium: rządzenie

    imiesłów przymiotnikowy czynny: rządzący

    imiesłów przymiotnikowy bierny: rządzony

  • Rz nieżywotny + rządzić +
    CZYM
  • psł. *ręditi, *ręďǫ 'ustawiać w szeregu, szeregować', 'porządkować, wprowadzać ład'; 'doglądać czegoś, dbać o coś'; 'kierować czymś, rozporządzać, rządzić, władać''

    Czasownik od  psł.  rzeczownika *rędъ (zob.  rząd 2a, 2b ).