płakać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

reagować na coś w ten sposób, że łzy stają się widoczne w oczach i zaczynają spływać po twarzy (czemu towarzyszy niekiedy mimowolne wydawanie charakterystycznych dźwięków)

Noty o użyciu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ktoś roni łzy łzawić się skwierczeć
	antonimy:	śmiać się

Połączenia

dziecko, niemowlę płacze
płakać z bezsilności, z bólu, z radości, z rozczarowania, z rozczulenia, z rozpaczy, ze szczęścia; z byle powodu
płakać histerycznie, przejmująco, rozdzierająco, rozpaczliwie, spazmatycznie, żałośnie; ciągle, często; bezgłośnie, cicho, skrycie
przestać, zacząć płakać
płakać jak bóbr, jak dziecko

Cytaty

	Dziecko już nie płacze, jest jednak bardzo wystraszone. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990
	Chłopak zupełnie nie wiedział, co robić. - Nie płacz! - powtarzał bezradnie. - Zosiu, nie płacz! Lecz ciche, niepowstrzymane łzy ciągle płynęły. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Tego lata w Burbelkowie, 2000
	Jedź do Warszawy, zajmij się rządem! Cała Litwa twoja! Ratuj ojczyznę!!! Aż płakał, tak się rozczulił: źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987
	[...] w kończącym mecz tie-breaku naciągnął sobie ścięgno Achillesa. Płacząc z bólu dokończył mecz, ale przez to nabawił się poważnej kontuzji nogi. źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1992-11-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	płaczę	płaczemy
2 os.	płaczesz	płaczecie
3 os.	płacze	płaczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	płakałem +(e)m płakał	płakałam +(e)m płakała	płakałom +(e)m płakało	płakaliśmy +(e)śmy płakali	płakałyśmy +(e)śmy płakały
2 os.	płakałeś +(e)ś płakał	płakałaś +(e)ś płakała	płakałoś +(e)ś płakało	płakaliście +(e)ście płakali	płakałyście +(e)ście płakały
3 os.	płakał	płakała	płakało	płakali	płakały

bezosobnik: płakano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę płakał będę płakać	będę płakała będę płakać	będę płakało będę płakać	będziemy płakali będziemy płakać	będziemy płakały będziemy płakać
2 os.	będziesz płakał będziesz płakać	będziesz płakała będziesz płakać	będziesz płakało będziesz płakać	będziecie płakali będziecie płakać	będziecie płakały będziecie płakać
3 os.	będzie płakał będzie płakać	będzie płakała będzie płakać	będzie płakało będzie płakać	będą płakali będą płakać	będą płakały będą płakać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		płaczmy
2 os.	płacz	płaczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	płakałbym bym płakał	płakałabym bym płakała	płakałobym bym płakało	płakalibyśmy byśmy płakali	płakałybyśmy byśmy płakały
2 os.	płakałbyś byś płakał	płakałabyś byś płakała	płakałobyś byś płakało	płakalibyście byście płakali	płakałybyście byście płakały
3 os.	płakałby by płakał	płakałaby by płakała	płakałoby by płakało	płakaliby by płakali	płakałyby by płakały

bezosobnik: płakano by

bezokolicznik: płakać

imiesłów przysłówkowy współczesny: płacząc

gerundium: płakanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płakanie	płakania
D.	płakania	płakań
C.	płakaniu	płakaniom
B.	płakanie	płakania
N.	płakaniem	płakaniami
Ms.	płakaniu	płakaniach
W.	płakanie	płakania

imiesłów przymiotnikowy czynny: płaczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	płaczący	płaczący	płaczący	płaczące	płacząca
D.	płaczącego	płaczącego	płaczącego	płaczącego	płaczącej
C.	płaczącemu	płaczącemu	płaczącemu	płaczącemu	płaczącej
B.	płaczącego	płaczącego	płaczący	płaczące	płaczącą
N.	płaczącym	płaczącym	płaczącym	płaczącym	płaczącą
Ms.	płaczącym	płaczącym	płaczącym	płaczącym	płaczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	płaczący	płaczący	płaczące	płaczące
D.	płaczących	płaczących	płaczących	płaczących
C.	płaczącym	płaczącym	płaczącym	płaczącym
B.	płaczących	płaczących	płaczących	płaczące
N.	płaczącymi	płaczącymi	płaczącymi	płaczącymi
Ms.	płaczących	płaczących	płaczących	płaczących

Pochodzenie

psł. *plakati

W prasłowiańskim zapewne była starsza forma *plakati sę z pierwotnym znaczeniem 'bić się w piersi na znak żałoby (i przy tym biadać, płakać)'; wyraz należał prawdopodobnie do słowiańskiego słownictwa związanego z obrzędem pogrzebowym