turlać - Wielki słownik języka polskiego PAN

popychając okrągły przedmiot, powodować, że przesuwa się na inne miejsce, obracając się wokół własnej osi

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Praca

rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

ruch i spoczynek

	synonimy:	katulać kulać przetaczać
	hiperonimy:	toczyć

Połączenia

turlać beczkę, piłkę
turlać po podłodze, po ziemi

Cytaty

	Kocię, które turla kłębek włóczki po podłodze, naprawdę wygląda, jak gdyby dobrze się bawiło. źródło: Jak Koty Widzą Świat i Ludzi, 2010 (books.google)
	Bez wątpienia tak wielkiego łupu nie dało się ukryć pod kurtką. Ale 30-letni złodziej z Suchej Beskidzkiej i tak postanowił zaryzykować. Z ogródka restauracyjnego na rynku w Żywcu wytoczył ciemną nocą 50-litrową beczkę z piwem i pracowicie zaczął ją turlać aleją Piłsudskiego. źródło: Internet: se.pl › wiadomości › polska
	Dobrym ćwiczeniem jest także stawanie na przemian na palcach i na piętach, turlanie stopami piłeczek bądź twardej butelki. źródło: NKJP: (AMA): Chodzi o... stopy, Trybuna Śląska, 2001-11-16
	Oprócz pchnięcia kołem od wozu, można było spróbować swoich sił w turlaniu obręczy koła od roweru i fajerki. źródło: NKJP: (AK): Turlali fajerki i kółka, Gazeta Poznańska, 2004-09-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	turlam	turlamy
2 os.	turlasz	turlacie
3 os.	turla	turlają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	turlałem +(e)m turlał	turlałam +(e)m turlała	turlałom +(e)m turlało	turlaliśmy +(e)śmy turlali	turlałyśmy +(e)śmy turlały
2 os.	turlałeś +(e)ś turlał	turlałaś +(e)ś turlała	turlałoś +(e)ś turlało	turlaliście +(e)ście turlali	turlałyście +(e)ście turlały
3 os.	turlał	turlała	turlało	turlali	turlały

bezosobnik: turlano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę turlał będę turlać	będę turlała będę turlać	będę turlało będę turlać	będziemy turlali będziemy turlać	będziemy turlały będziemy turlać
2 os.	będziesz turlał będziesz turlać	będziesz turlała będziesz turlać	będziesz turlało będziesz turlać	będziecie turlali będziecie turlać	będziecie turlały będziecie turlać
3 os.	będzie turlał będzie turlać	będzie turlała będzie turlać	będzie turlało będzie turlać	będą turlali będą turlać	będą turlały będą turlać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		turlajmy
2 os.	turlaj	turlajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	turlałbym bym turlał	turlałabym bym turlała	turlałobym bym turlało	turlalibyśmy byśmy turlali	turlałybyśmy byśmy turlały
2 os.	turlałbyś byś turlał	turlałabyś byś turlała	turlałobyś byś turlało	turlalibyście byście turlali	turlałybyście byście turlały
3 os.	turlałby by turlał	turlałaby by turlała	turlałoby by turlało	turlaliby by turlali	turlałyby by turlały

bezosobnik: turlano by

bezokolicznik: turlać

imiesłów przysłówkowy współczesny: turlając

gerundium: turlanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	turlanie	turlania
D.	turlania	turlań
C.	turlaniu	turlaniom
B.	turlanie	turlania
N.	turlaniem	turlaniami
Ms.	turlaniu	turlaniach
W.	turlanie	turlania

imiesłów przymiotnikowy czynny: turlający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	turlający	turlający	turlający	turlające	turlająca
D.	turlającego	turlającego	turlającego	turlającego	turlającej
C.	turlającemu	turlającemu	turlającemu	turlającemu	turlającej
B.	turlającego	turlającego	turlający	turlające	turlającą
N.	turlającym	turlającym	turlającym	turlającym	turlającą
Ms.	turlającym	turlającym	turlającym	turlającym	turlającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	turlający	turlający	turlające	turlające
D.	turlających	turlających	turlających	turlających
C.	turlającym	turlającym	turlającym	turlającym
B.	turlających	turlających	turlających	turlające
N.	turlającymi	turlającymi	turlającymi	turlającymi
Ms.	turlających	turlających	turlających	turlających

imiesłów przymiotnikowy bierny: turlany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	turlany	turlany	turlany	turlane	turlana
D.	turlanego	turlanego	turlanego	turlanego	turlanej
C.	turlanemu	turlanemu	turlanemu	turlanemu	turlanej
B.	turlanego	turlanego	turlany	turlane	turlaną
N.	turlanym	turlanym	turlanym	turlanym	turlaną
Ms.	turlanym	turlanym	turlanym	turlanym	turlanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	turlani	turlani	turlane	turlane
D.	turlanych	turlanych	turlanych	turlanych
C.	turlanym	turlanym	turlanym	turlanym
B.	turlanych	turlanych	turlanych	turlane
N.	turlanymi	turlanymi	turlanymi	turlanymi
Ms.	turlanych	turlanych	turlanych	turlanych

Składnia

+

turlać

+

CO + (po CZYM) + (CZYM)

Pochodzenie

psł. *tr̥kъljati (:*tr̥koljati) 'przesuwać jakiś przedmiot po powierzchni obracając go wokół osi, toczyć'

Ekspresywny czasownik z przyrostkiem *-ъl-: *-ol- od psł. *tr̥kati 'popychać, szturchać, trącać'. W pol. wyrazie turlać obserwujemy uproszczenie grupy spółgłoskowej *rkl > rl. Pierwotne *r̥ rozwinęło się, jak często w wyrazach ekspresywnych, w -ur-, -yr- > er, czego dowodzą odpowiedniki gwarowe tyrlać > terlać , tarlać (Boryś, Słownik etymologiczny kaszubszczyzny V 148)