konfederacja - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

2.

w dawnej Polsce związek szlachty, duchowieństwa lub miast, zawierany do realizacji określonych celów

Wymowa

[konfederacja] lub [kąfederacja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Tradycja

świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

konfederacja barska, targowicka

Cytaty

Równocześnie stronnicy króla Augusta II zwołali 20 maja 1704 roku konfederację w Sandomierzu pod Stanisławem Denhoffem jako marszałkiem, deklarując walkę w obronie króla i całości Rzeczypospolitej.

źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997

Posiadane wolności, zwłaszcza nietykalność majątkowa i osobista, podległość sądownictwu ziemskiemu oraz funkcjonowanie samorządu, pozwalały żyć szlachcie niejako obok spraw Królestwa, choć w razie potrzeby szlachta jako zbiorowość mogła zawiązać konfederację, najczęściej w obronie stanu posiadania. Instytucja konfederacji, w której obowiązywała zasada jednomyślności i solidarność, uczyła współpracy, ale była też wyrazem sprzeciwu grupowego, a zatem służyła wytworzeniu wspólnoty ponadpartykularnej.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	konfederacja	konfederacje
D.	konfederacji	konfederacji	neut
D.	konfederacji	konfederacyj	char
C.	konfederacji	konfederacjom
B.	konfederację	konfederacje
N.	konfederacją	konfederacjami
Ms.	konfederacji	konfederacjach
W.	konfederacjo	konfederacje

Składnia

	+	konfederacja	+	(KOGO/CZEGO)
	+	konfederacja	+	(z KIM/CZYM)

Pochodzenie

p.-łac. confoederatio 'sprzymierzenie'