odpychać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

pchając, odsuwać kogoś lub coś od siebie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości przestrzeni

ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

odsuwać

Połączenia

odpychać natręta, czyjąś rękę
odpychać dłońmi, kolanami, nogami, rękami, stopą
odpychać z całej siły
odpychać energicznie
zacząć odpychać

Cytaty

	Basia odwracała się ze wstrętem, odpychała łyżkę papki owsianej. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Córeczka, 1951
	- Co to za ludzie? Skąd się wzięli? - krzyczał Rauch, odpychając ich rękami. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998
	Pomagam mu usadowić się w fotelu, ale odpycha z gniewem moje ręce. źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Mała apokalipsa, 1979
	- Kiedy odpychasz drążek sterowy, maszyna pikuje w dół, ciebie wprasowuje w oparcie fotela, a przed oczami migają ciemne plamy. źródło: KWSJP: Robert Luft: Cyrk Straceńców, CKM, 1999, 08/08
	Dymarek i Lilijka odpychali pagajami szalupę od burty, kiedy zbliżała się do niej zbyt niebezpiecznie. źródło: KWSJP: Lesław Furmaga: Lot Pingwina, 1983

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	odpycham	odpychamy
2 os.	odpychasz	odpychacie
3 os.	odpycha	odpychają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	odpychałem +(e)m odpychał	odpychałam +(e)m odpychała	odpychałom +(e)m odpychało	odpychaliśmy +(e)śmy odpychali	odpychałyśmy +(e)śmy odpychały
2 os.	odpychałeś +(e)ś odpychał	odpychałaś +(e)ś odpychała	odpychałoś +(e)ś odpychało	odpychaliście +(e)ście odpychali	odpychałyście +(e)ście odpychały
3 os.	odpychał	odpychała	odpychało	odpychali	odpychały

bezosobnik: odpychano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę odpychał będę odpychać	będę odpychała będę odpychać	będę odpychało będę odpychać	będziemy odpychali będziemy odpychać	będziemy odpychały będziemy odpychać
2 os.	będziesz odpychał będziesz odpychać	będziesz odpychała będziesz odpychać	będziesz odpychało będziesz odpychać	będziecie odpychali będziecie odpychać	będziecie odpychały będziecie odpychać
3 os.	będzie odpychał będzie odpychać	będzie odpychała będzie odpychać	będzie odpychało będzie odpychać	będą odpychali będą odpychać	będą odpychały będą odpychać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		odpychajmy
2 os.	odpychaj	odpychajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	odpychałbym bym odpychał	odpychałabym bym odpychała	odpychałobym bym odpychało	odpychalibyśmy byśmy odpychali	odpychałybyśmy byśmy odpychały
2 os.	odpychałbyś byś odpychał	odpychałabyś byś odpychała	odpychałobyś byś odpychało	odpychalibyście byście odpychali	odpychałybyście byście odpychały
3 os.	odpychałby by odpychał	odpychałaby by odpychała	odpychałoby by odpychało	odpychaliby by odpychali	odpychałyby by odpychały

bezosobnik: odpychano by

bezokolicznik: odpychać

imiesłów przysłówkowy współczesny: odpychając

gerundium: odpychanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	odpychanie	odpychania
D.	odpychania	odpychań
C.	odpychaniu	odpychaniom
B.	odpychanie	odpychania
N.	odpychaniem	odpychaniami
Ms.	odpychaniu	odpychaniach
W.	odpychanie	odpychania

imiesłów przymiotnikowy czynny: odpychający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	odpychający	odpychający	odpychający	odpychające	odpychająca
D.	odpychającego	odpychającego	odpychającego	odpychającego	odpychającej
C.	odpychającemu	odpychającemu	odpychającemu	odpychającemu	odpychającej
B.	odpychającego	odpychającego	odpychający	odpychające	odpychającą
N.	odpychającym	odpychającym	odpychającym	odpychającym	odpychającą
Ms.	odpychającym	odpychającym	odpychającym	odpychającym	odpychającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	odpychający	odpychający	odpychające	odpychające
D.	odpychających	odpychających	odpychających	odpychających
C.	odpychającym	odpychającym	odpychającym	odpychającym
B.	odpychających	odpychających	odpychających	odpychające
N.	odpychającymi	odpychającymi	odpychającymi	odpychającymi
Ms.	odpychających	odpychających	odpychających	odpychających

imiesłów przymiotnikowy bierny: odpychany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	odpychany	odpychany	odpychany	odpychane	odpychana
D.	odpychanego	odpychanego	odpychanego	odpychanego	odpychanej
C.	odpychanemu	odpychanemu	odpychanemu	odpychanemu	odpychanej
B.	odpychanego	odpychanego	odpychany	odpychane	odpychaną
N.	odpychanym	odpychanym	odpychanym	odpychanym	odpychaną
Ms.	odpychanym	odpychanym	odpychanym	odpychanym	odpychanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	odpychani	odpychani	odpychane	odpychane
D.	odpychanych	odpychanych	odpychanych	odpychanych
C.	odpychanym	odpychanym	odpychanym	odpychanym
B.	odpychanych	odpychanych	odpychanych	odpychane
N.	odpychanymi	odpychanymi	odpychanymi	odpychanymi
Ms.	odpychanych	odpychanych	odpychanych	odpychanych

odpowiednik aspektowy: odepchnąć

Składnia

Rz_osobowy

+

odpychać

+

KOGO/CO

Pochodzenie

Czasownik przedrostkowy od psł. *pichati 'pchać, popychać, posuwać'; w języku polskim oczekiwalibyśmy formy *-pichać, jednak od najdawniejszych czasów są poświadczone postaci -pychać z niejasnym -y-, być może analogicznym do dychać (Bor); zob. pchać