-
2.
urzędnik ziemski w dawnej Polsce o uprawnieniach wojskowych i sądowniczych, mianowany przez króla, dożywotnio zarządzający województwem -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Funkcjonowanie państwa
urzędy i ich funkcjonowanie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Tradycja
świat dawnych epok i wydarzenia historyczne -
- wojewoda czernihowski, kamieniecki, kijowski, krakowski, podolski, poznański, ruski...
- wojewoda Stanisław Lubomirski, Sędziwój Ostroróg, Mikołaj Radziwiłł...
- mianować wojewodą
- delegacja, poselstwo z wojewodą (na czele)
-
W 1436 urodził się tu Jan Ostroróg, wojewoda poznański, znakomity pisarz polityczny, autor traktatu „O urządzeniu Rzeczypospolitej”, a także rozprawy na temat gry w szachy (jako pierwszy w świecie wprowadził numerację pól 1–8 i a-h).
źródło: NKJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska : przewodnik, 1997
[...] hetman wielki koronny Józef Potocki, wojewoda kijowski, przeznacza na potrzeby klasztoru 10 tysięcy zł, dodając do nich w 1745 roku 500 czerwonych złotych.
źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997
Na malowniczej skarpie, niedaleko ujścia niewielkiej Lubanki do Pilicy, znajdowało się gospodarstwo wojewody Anzelma Gostomskiego, najmożniejszego szlachcica województwa rawskiego w XVI wieku.
źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga. Opowieści z pobocza drogi, 2010
Osada nosząca nazwę Branice pojawiła się w przekazach pisanych już w 1250 r. Wspomina ją dokument wydany przez księcia Bolesława Wstydliwego, przyznający wojewodzie krakowskiemu Klemensowi prawo łowienia bobrów.
źródło: NKJP: Ostoje tradycji, Dziennik Polski - Podróże, 2000-09-18
Walewscy mogą się poszczycić dwoma wojewodami łęczyckim i sieradzkim natomiast największą liczbę dzierżonych w ich rękach godności stanowiły kasztelanie [...].
źródło: NKJP: Michał Kobierecki: Walewscy herbu kolumna w XVII-XVIII wieku. Genealogia. Majętności. Działalność publiczna, 2002
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza liczba mnoga M. wojewoda
wojewodowie
ndepr wojewody
depr D. wojewody
wojewodów
C. wojewodzie
wojewodom
B. wojewodę
wojewodów
N. wojewodą
wojewodami
Ms. wojewodzie
wojewodach
W. wojewodo
wojewodowie
ndepr wojewody
depr -
psł. *vojevoda 'dowódca, wódz (< ten, kto wiedzie, prowadzi wojowników)'
Pierwotne złożenie: *vojь ‘wojsko; wojownik’ (zob. woj) + *voda (rzeczownik od psł. *vesti, z wymianą samogłoski rdzennej *e > *o) - zob. wieść (wiodę)