rozpychać - Wielki słownik języka polskiego PAN

2.

odsuwać ludzi lub inne obiekty od siebie, żeby utworzyć między nimi wolną przestrzeń

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości przestrzeni

ułożenie względem siebie

rozpychać tłum; łokciami
rozpychać na boki

	Co chwila ktoś rozpychał stłoczonych pasażerów i wciskał się między nich, nie zważając na protesty i wymysły. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958
	Wpadł między ludzi i zaczął ich rozpychać. Usuwali się w skamieniałym milczeniu. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	- Przyglądałem się grupie dużych, silnych mężczyzn, jak szli Świętojańską w kierunku Barbakanu rozpychając tłum - opowiada jeden z malarzy sprzedających obrazy na staromiejskich murach. źródło: NKJP: Anna Bikont: Bo w pojedynkę nas wytłuką, Gazeta Wyborcza, 1994-08-13
	Kiedy ktoś wali środkiem drogi, rozpychając inne pojazdy na boki, wciska się przed oczekujących na wjazd na skrzyżowanie, wyprzedza na „trzeciego” czy „czwartego” – bez wątpienia zasługuje na miano agresywnego kierowcy. źródło: NKJP: Tomasz Talarczyk: Pospolita wściekłość drogowa, Polska Głos Wielkopolski, 2004-04-03
	Mogłem się nie zatrzymywać, mogłem dalej rozpychać kierownicą ponure stado, lśniące cielska brązowych krów. źródło: NKJP: Karol Maliszewski: Faramucha, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpycham	rozpychamy
2 os.	rozpychasz	rozpychacie
3 os.	rozpycha	rozpychają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpychałem +(e)m rozpychał	rozpychałam +(e)m rozpychała	rozpychałom +(e)m rozpychało	rozpychaliśmy +(e)śmy rozpychali	rozpychałyśmy +(e)śmy rozpychały
2 os.	rozpychałeś +(e)ś rozpychał	rozpychałaś +(e)ś rozpychała	rozpychałoś +(e)ś rozpychało	rozpychaliście +(e)ście rozpychali	rozpychałyście +(e)ście rozpychały
3 os.	rozpychał	rozpychała	rozpychało	rozpychali	rozpychały

bezosobnik: rozpychano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozpychał będę rozpychać	będę rozpychała będę rozpychać	będę rozpychało będę rozpychać	będziemy rozpychali będziemy rozpychać	będziemy rozpychały będziemy rozpychać
2 os.	będziesz rozpychał będziesz rozpychać	będziesz rozpychała będziesz rozpychać	będziesz rozpychało będziesz rozpychać	będziecie rozpychali będziecie rozpychać	będziecie rozpychały będziecie rozpychać
3 os.	będzie rozpychał będzie rozpychać	będzie rozpychała będzie rozpychać	będzie rozpychało będzie rozpychać	będą rozpychali będą rozpychać	będą rozpychały będą rozpychać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpychajmy
2 os.	rozpychaj	rozpychajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpychałbym bym rozpychał	rozpychałabym bym rozpychała	rozpychałobym bym rozpychało	rozpychalibyśmy byśmy rozpychali	rozpychałybyśmy byśmy rozpychały
2 os.	rozpychałbyś byś rozpychał	rozpychałabyś byś rozpychała	rozpychałobyś byś rozpychało	rozpychalibyście byście rozpychali	rozpychałybyście byście rozpychały
3 os.	rozpychałby by rozpychał	rozpychałaby by rozpychała	rozpychałoby by rozpychało	rozpychaliby by rozpychali	rozpychałyby by rozpychały

bezosobnik: rozpychano by

bezokolicznik: rozpychać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpychając

gerundium: rozpychanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpychanie	rozpychania
D.	rozpychania	rozpychań
C.	rozpychaniu	rozpychaniom
B.	rozpychanie	rozpychania
N.	rozpychaniem	rozpychaniami
Ms.	rozpychaniu	rozpychaniach
W.	rozpychanie	rozpychania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpychający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpychający	rozpychający	rozpychający	rozpychające	rozpychająca
D.	rozpychającego	rozpychającego	rozpychającego	rozpychającego	rozpychającej
C.	rozpychającemu	rozpychającemu	rozpychającemu	rozpychającemu	rozpychającej
B.	rozpychającego	rozpychającego	rozpychający	rozpychające	rozpychającą
N.	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającą
Ms.	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpychający	rozpychający	rozpychające	rozpychające
D.	rozpychających	rozpychających	rozpychających	rozpychających
C.	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym	rozpychającym
B.	rozpychających	rozpychających	rozpychających	rozpychające
N.	rozpychającymi	rozpychającymi	rozpychającymi	rozpychającymi
Ms.	rozpychających	rozpychających	rozpychających	rozpychających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpychany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpychany	rozpychany	rozpychany	rozpychane	rozpychana
D.	rozpychanego	rozpychanego	rozpychanego	rozpychanego	rozpychanej
C.	rozpychanemu	rozpychanemu	rozpychanemu	rozpychanemu	rozpychanej
B.	rozpychanego	rozpychanego	rozpychany	rozpychane	rozpychaną
N.	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym	rozpychaną
Ms.	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpychani	rozpychani	rozpychane	rozpychane
D.	rozpychanych	rozpychanych	rozpychanych	rozpychanych
C.	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym	rozpychanym
B.	rozpychanych	rozpychanych	rozpychanych	rozpychane
N.	rozpychanymi	rozpychanymi	rozpychanymi	rozpychanymi
Ms.	rozpychanych	rozpychanych	rozpychanych	rozpychanych

odpowiedniki aspektowe: rozepchać , rozepchnąć

Składnia

+

rozpychać

+

KOGO/CO + (CZYM)

Pochodzenie

Czasownik przedrostkowy od psł. *pichati 'pchać, popychać, posuwać'; w języku polskim oczekiwalibyśmy formy *-pichać, jednak od najdawniejszych czasów są poświadczone postaci -pychać z niejasnym -y-, być może analogicznym do dychać (Bor); zob. pchać