przyrządzać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

wykonując odpowiednie czynności, przygotowywać coś do jedzenia lub picia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Jedzenie i jego przygotowanie

czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

przygotowywać

Połączenia

gospodyni, kucharz przyrządza
przyrządzać bigos, bitki, brukselkę, ciasta, dania, drinki, drób, fasolkę, golonkę, gołąbki, gulasz, herbatę, jarzyny, jedzenie, kaczkę, kanapki, kapustę, kawę, koktajl, krem, likier, łososia, majonez, mięso, napój, ogórki, pieczyste, pierogi, pizzę, pokarmy, posiłki, potrawy, rarytasy, rybę, sałatkę, słodkości, sok, spaghetti, specjały, strawę, śledzie, śniadanie, warzywa, wątróbkę, zupę, żurek
przyrządzać bez soli, bez oleju, bez użycia tłuszczów; bez gotowania
przyrządzać na bazie czegoś; na gazie, na grillu, na ognisku, na palenisku; na maśle, na oleju, na oliwie, na wodzie; na miejscu; na ileś sposobów, na różne sposoby; na deser, na kolację, na obiad...; na imprezy i pikniki
przyrządzać od czasu do czasu; od podstaw
przyrządzać po swojemu
przyrządzać pod czyjś gust, pod czyimś okiem
przyrządzać w jakiś sposób; w biurze, w domu, w lokalu, w kuchni
przyrządzać we własnym zakresie
przyrządzać wedle prawideł sztuki kulinarnej, według jakiejś receptury
przyrządzać z dodatkiem czegoś, z tradycyjnych składników, ze świeżych, z własnych... produktów; z użyciem czegoś
przyrządzać chętnie, codziennie, często, długo, doskonale, efektownie, naprędce, niedbale, niesmacznie, nieumiejętnie, osobiście, prymitywnie, rozmaicie, samodzielnie, smakowicie, solidnie, specjalnie, szybko, świetnie, umiejętnie, własnoręcznie, wspólnie
kazać, lubić, móc, nauczyć, potrafić, proponować, radzić, spróbować, umieć przyrządzać; można, należy przyrządzać
przyrządzać i dekorować, przyrządzać i jeść, przyrządzać i pakować, przyrządzać i podawać, przyrządzać potrawy i przyjmować gości, przyrządzać i roznosić, przyrządzać, serwować i zmywać, przyrządzać i spożywać
sposób, technologia przyrządzania

Cytaty

	W wolnych chwilach, których ma niewiele, czyta różnorodne książki, czasami łowi ryby, które potem sam przyrządza. źródło: NKJP: (BES): Łowi ryby i pielęgnuje kwiaty, Dziennik Polski - Podhale, 2001-04-10
	Małgosia wkleja do pamiętnika zdjęcie Kevina, który w fartuszku narzuconym na gołe ciało przyrządza jej kolację. źródło: KJ PWN: Fakt Nr: 02.12 (36)/2004
	Gdy ciotka Halina i Mama zostały do niej dokwaterowane, Frau Gebauer bardzo się ucieszyła. Znów miała dla kogo przyrządzać kawę z mlekiem i smarować chleb marmoladą. źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1998
	Kucharze z warszawskiego hotelu Marriott przekonują, że przyrządzanie dziczyzny nie jest trudne! źródło: NKJP: Cosmodieta, 2000, prasa
	W moim rodzinnym domu przede wszystkim nie wyobrażam sobie, aby na stole zabrakło wspaniałego, białego barszczu przyrządzanego przez moją małżonkę. źródło: NKJP: Monika Nosowicz-Kaczorowska: Zgodnie z tradycją, 2005, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przyrządzam	przyrządzamy
2 os.	przyrządzasz	przyrządzacie
3 os.	przyrządza	przyrządzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przyrządzałem +(e)m przyrządzał	przyrządzałam +(e)m przyrządzała	przyrządzałom +(e)m przyrządzało	przyrządzaliśmy +(e)śmy przyrządzali	przyrządzałyśmy +(e)śmy przyrządzały
2 os.	przyrządzałeś +(e)ś przyrządzał	przyrządzałaś +(e)ś przyrządzała	przyrządzałoś +(e)ś przyrządzało	przyrządzaliście +(e)ście przyrządzali	przyrządzałyście +(e)ście przyrządzały
3 os.	przyrządzał	przyrządzała	przyrządzało	przyrządzali	przyrządzały

bezosobnik: przyrządzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę przyrządzał będę przyrządzać	będę przyrządzała będę przyrządzać	będę przyrządzało będę przyrządzać	będziemy przyrządzali będziemy przyrządzać	będziemy przyrządzały będziemy przyrządzać
2 os.	będziesz przyrządzał będziesz przyrządzać	będziesz przyrządzała będziesz przyrządzać	będziesz przyrządzało będziesz przyrządzać	będziecie przyrządzali będziecie przyrządzać	będziecie przyrządzały będziecie przyrządzać
3 os.	będzie przyrządzał będzie przyrządzać	będzie przyrządzała będzie przyrządzać	będzie przyrządzało będzie przyrządzać	będą przyrządzali będą przyrządzać	będą przyrządzały będą przyrządzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyrządzajmy
2 os.	przyrządzaj	przyrządzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przyrządzałbym bym przyrządzał	przyrządzałabym bym przyrządzała	przyrządzałobym bym przyrządzało	przyrządzalibyśmy byśmy przyrządzali	przyrządzałybyśmy byśmy przyrządzały
2 os.	przyrządzałbyś byś przyrządzał	przyrządzałabyś byś przyrządzała	przyrządzałobyś byś przyrządzało	przyrządzalibyście byście przyrządzali	przyrządzałybyście byście przyrządzały
3 os.	przyrządzałby by przyrządzał	przyrządzałaby by przyrządzała	przyrządzałoby by przyrządzało	przyrządzaliby by przyrządzali	przyrządzałyby by przyrządzały

bezosobnik: przyrządzano by

bezokolicznik: przyrządzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: przyrządzając

gerundium: przyrządzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przyrządzanie	przyrządzania
D.	przyrządzania	przyrządzań
C.	przyrządzaniu	przyrządzaniom
B.	przyrządzanie	przyrządzania
N.	przyrządzaniem	przyrządzaniami
Ms.	przyrządzaniu	przyrządzaniach
W.	przyrządzanie	przyrządzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: przyrządzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przyrządzający	przyrządzający	przyrządzający	przyrządzające	przyrządzająca
D.	przyrządzającego	przyrządzającego	przyrządzającego	przyrządzającego	przyrządzającej
C.	przyrządzającemu	przyrządzającemu	przyrządzającemu	przyrządzającemu	przyrządzającej
B.	przyrządzającego	przyrządzającego	przyrządzający	przyrządzające	przyrządzającą
N.	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającą
Ms.	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przyrządzający	przyrządzający	przyrządzające	przyrządzające
D.	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzających
C.	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym	przyrządzającym
B.	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzające
N.	przyrządzającymi	przyrządzającymi	przyrządzającymi	przyrządzającymi
Ms.	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzających	przyrządzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: przyrządzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przyrządzany	przyrządzany	przyrządzany	przyrządzane	przyrządzana
D.	przyrządzanego	przyrządzanego	przyrządzanego	przyrządzanego	przyrządzanej
C.	przyrządzanemu	przyrządzanemu	przyrządzanemu	przyrządzanemu	przyrządzanej
B.	przyrządzanego	przyrządzanego	przyrządzany	przyrządzane	przyrządzaną
N.	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzaną
Ms.	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przyrządzani	przyrządzani	przyrządzane	przyrządzane
D.	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzanych
C.	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym	przyrządzanym
B.	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzane
N.	przyrządzanymi	przyrządzanymi	przyrządzanymi	przyrządzanymi
Ms.	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzanych	przyrządzanych

odpowiednik aspektowy: przyrządzić

Składnia

Rz_osobowy	+	przyrządzać	+	CO + (KOMU)
Rz_osobowy	+	przyrządzać	+	CO + (dla KOGO)

Pochodzenie

Zob. rządzić