wyjaśniać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

mówiąc lub pisząc, powodować, że coś staje się bardziej zrozumiałe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

nazwy działań intelektualnych człowieka

synonimy:

objaśniać

ekspert, informatyk, lekarz, nauczyciel, policjant, psycholog, rzecznik, sędzia, urzędnik; sekcja wyjaśnia
wyjaśniać czytelnikom, dziecku, klientowi, pacjentom, sądowi, studentom, słuchaczom, uczniom
wyjaśniać budowę, działanie, ideę czegoś, istotę problemu, mechanizm działania czegoś, nieporozumienie, okoliczności zajścia, przyczynę, sens, sprawę, sytuację, tajemnicę, wątpliwości, zagadkę, znaczenie słowa; wyjaśniać motywy, pobudki, swoją nieobecność, swoje decyzje, zachowanie
wyjaśniać w kilku zdaniach, w prosty sposób; w ogólnych zarysach, w szczegółach; w artykule, książce, liście, przedmowie, śledztwie; wyjaśniać z namysłem, z powagą, z przekonaniem; coś z pracodawcą, z władzami, z zarządem
wyjaśniać z ociąganiem, z przepraszającym uśmiechem, z żalem
wyjaśniać cierpliwie, dokładnie, naukowo, pokrótce, precyzyjnie, przystępnie, rzeczowo, skrótowo, szczegółowo, usłużnie, wyczerpująco, z grubsza; wyjaśniać grzecznie, krótko, niechętnie, oschle, rezolutnie, spokojnie, sucho, szczerze
próbować, zacząć wyjaśniać
wyjaśniać i dokumentować, wyjaśniać i ilustrować przykładami, wyjaśniać i opisywać, wyjaśniać i prostować, wyjaśniać i radzić, wyjaśniać i systematyzować, wyjaśniać i usprawiedliwiać; badać i wyjaśniać, przepraszać i wyjaśniać
czynności, postępowanie wyjaśniające

	Teraz weszło dwóch milicjantów, szatniarz, nerwowo gestykulując, wyjaśniał im sytuację. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997
	Stryj wyjaśniał, że walczy z dziadkiem nie jako członkiem rodziny, lecz jako podporą niesprawiedliwego społecznie systemu. źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1996
	[...] uważnie wysłuchała stewardes wyjaśniających, jak się zachować w chwili zagrożenia. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	[...] rzadko przyprowadzał kogoś do domu. „Mamy zbyt małe mieszkanie” - wyjaśniał. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan), Bardzo dużo pajacyków, 1968

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyjaśniałem +(e)m wyjaśniał	wyjaśniałam +(e)m wyjaśniała	wyjaśniałom +(e)m wyjaśniało	wyjaśnialiśmy +(e)śmy wyjaśniali	wyjaśniałyśmy +(e)śmy wyjaśniały
2 os.	wyjaśniałeś +(e)ś wyjaśniał	wyjaśniałaś +(e)ś wyjaśniała	wyjaśniałoś +(e)ś wyjaśniało	wyjaśnialiście +(e)ście wyjaśniali	wyjaśniałyście +(e)ście wyjaśniały
3 os.	wyjaśniał	wyjaśniała	wyjaśniało	wyjaśniali	wyjaśniały

bezosobnik: wyjaśniano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wyjaśniał będę wyjaśniać	będę wyjaśniała będę wyjaśniać	będę wyjaśniało będę wyjaśniać	będziemy wyjaśniali będziemy wyjaśniać	będziemy wyjaśniały będziemy wyjaśniać
2 os.	będziesz wyjaśniał będziesz wyjaśniać	będziesz wyjaśniała będziesz wyjaśniać	będziesz wyjaśniało będziesz wyjaśniać	będziecie wyjaśniali będziecie wyjaśniać	będziecie wyjaśniały będziecie wyjaśniać
3 os.	będzie wyjaśniał będzie wyjaśniać	będzie wyjaśniała będzie wyjaśniać	będzie wyjaśniało będzie wyjaśniać	będą wyjaśniali będą wyjaśniać	będą wyjaśniały będą wyjaśniać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyjaśniajmy
2 os.	wyjaśniaj	wyjaśniajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyjaśniałbym bym wyjaśniał	wyjaśniałabym bym wyjaśniała	wyjaśniałobym bym wyjaśniało	wyjaśnialibyśmy byśmy wyjaśniali	wyjaśniałybyśmy byśmy wyjaśniały
2 os.	wyjaśniałbyś byś wyjaśniał	wyjaśniałabyś byś wyjaśniała	wyjaśniałobyś byś wyjaśniało	wyjaśnialibyście byście wyjaśniali	wyjaśniałybyście byście wyjaśniały
3 os.	wyjaśniałby by wyjaśniał	wyjaśniałaby by wyjaśniała	wyjaśniałoby by wyjaśniało	wyjaśnialiby by wyjaśniali	wyjaśniałyby by wyjaśniały

bezosobnik: wyjaśniano by

bezokolicznik: wyjaśniać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wyjaśniając

gerundium: wyjaśnianie

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: wyjaśniający

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyjaśniany

odpowiednik aspektowy: wyjaśnić

Rz_osobowy	+	wyjaśniać	+	(KOMU) + CO
Rz_osobowy	+	wyjaśniać	+	(KOMU) + że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
Rz_osobowy	+	wyjaśniać	+	(KOMU) + MOWA WPROST