obyczaj - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

praktykowanie zachowań zgodnych z tradycją

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Tradycja

zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zwyczaj

Połączenia

dawny, nowy, stary; miejski, wiejski; wschodni, zachodni; niemiecki, polski, rosyjski...; myśliwski, rycerski, wojenny, wojskowy; kulinarny; chrześcijański, muzułmański obyczaj
obyczaje Polaków, Rosjan, Słowian, Włochów...
postępować wedle obyczaju
postępować zgodnie z obyczajem

Cytaty

	W okresie Nowego Państwa Egipcjanie z jakichś przyczyn odstąpili od obyczaju obrzezania, aczkolwiek kiedyś bywał niezmiernie przydatny. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	[...] wchodząc do namiotu, pokłonił się [...], jak nakazywał obyczaj, padł do nóg ojcu, pozdrowił brata i usiadł na ławie. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	To system porozumiewania się myśliwych. Mają one nie tylko praktyczne znaczenie w czasie polowania, ale przede wszystkim są nieodłącznym elementem obyczaju myśliwskiego. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006
	Istnieje obyczaj, że w tydzień po urodzeniu dziecka ojciec przynosi je jego matce, pokazuje i kładzie na kolana. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996
	Na powitanie oczywiście nie podałaby mu ręki. Nie z wrogości, tylko z powodu zasady, która obowiązuje w islamie: kobiecie i mężczyźnie nie wolno witać się w ten sposób (na muzułmańskich obyczajach Beata znała się świetnie). źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Córeńka, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obyczaj	obyczaje
D.	obyczaju	obyczai obyczajów
C.	obyczajowi	obyczajom
B.	obyczaj	obyczaje
N.	obyczajem	obyczajami
Ms.	obyczaju	obyczajach
W.	obyczaju	obyczaje

Składnia

	+	obyczaj	+	CZEGO
	+	obyczaj	+	ŻE ZDANIE

Pochodzenie

psł. *obyčajь < *obvykějь 'to, do czego się przywykło, zwyczaj, obyczaj'

Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *obvyknǫti 'przywyknąć, nawyknąć' (por. st.pol. obyknąć 'przyzwyczaić się, przywyknąć, mieć zwyczaj') z przyrostkiem *-ějь (Bor)