rozeprzeć - Wielki słownik języka polskiego PAN

2.

odczuć coś bardzo silnie, tak że jest to widoczne dla otoczenia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

emocje i uczucia

Przeczytałam preambułę do obywatelskiego projektu konstytucji i ogromna mnie duma rozparła, że byliśmy takim wspaniałym narodem.

źródło: NKJP: Z zainteresowaniem przeczytałem wywiad..., Gazeta Wyborcza, 1997-02-10

[...] wojewoda odetchnął pełną piersią i niezmierna duma rozparła mu serce. Otóż go nie doścignęli! Na każdej drodze czekał nieprzyjaciel, a zbieg uszedł! Omylił wszystkich.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozeprę	rozeprzemy
2 os.	rozeprzesz	rozeprzecie
3 os.	rozeprze	rozeprą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozparłem +(e)m rozparł	rozparłam +(e)m rozparła	rozparłom +(e)m rozparło	rozparliśmy +(e)śmy rozparli	rozparłyśmy +(e)śmy rozparły
2 os.	rozparłeś +(e)ś rozparł	rozparłaś +(e)ś rozparła	rozparłoś +(e)ś rozparło	rozparliście +(e)ście rozparli	rozparłyście +(e)ście rozparły
3 os.	rozparł	rozparła	rozparło	rozparli	rozparły

bezosobnik: rozparto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozeprzyjmy
2 os.	rozeprzyj	rozeprzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozparłbym bym rozparł	rozparłabym bym rozparła	rozparłobym bym rozparło	rozparlibyśmy byśmy rozparli	rozparłybyśmy byśmy rozparły
2 os.	rozparłbyś byś rozparł	rozparłabyś byś rozparła	rozparłobyś byś rozparło	rozparlibyście byście rozparli	rozparłybyście byście rozparły
3 os.	rozparłby by rozparł	rozparłaby by rozparła	rozparłoby by rozparło	rozparliby by rozparli	rozparłyby by rozparły

bezosobnik: rozparto by

bezokolicznik: rozeprzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozparłszy

gerundium: rozparcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozparcie	rozparcia
D.	rozparcia
C.	rozparciu	rozparciom
B.	rozparcie	rozparcia
N.	rozparciem	rozparciami
Ms.	rozparciu	rozparciach
W.	rozparcie	rozparcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozparty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozparty	rozparty	rozparty	rozparte	rozparta
D.	rozpartego	rozpartego	rozpartego	rozpartego	rozpartej
C.	rozpartemu	rozpartemu	rozpartemu	rozpartemu	rozpartej
B.	rozpartego	rozpartego	rozparty	rozparte	rozpartą
N.	rozpartym	rozpartym	rozpartym	rozpartym	rozpartą
Ms.	rozpartym	rozpartym	rozpartym	rozpartym	rozpartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozparci	rozparci	rozparte	rozparte
D.	rozpartych	rozpartych	rozpartych	rozpartych
C.	rozpartym	rozpartym	rozpartym	rozpartym
B.	rozpartych	rozpartych	rozpartych	rozparte
N.	rozpartymi	rozpartymi	rozpartymi	rozpartymi
Ms.	rozpartych	rozpartych	rozpartych	rozpartych

odpowiednik aspektowy: rozpierać

Składnia

Rz_nieżywotny	+	rozeprzeć	+	KOGO
Rz_nieżywotny	+	rozeprzeć	+	(KOMU) + CO

Pochodzenie

ogsł. *orz-perti (sę), *orz-pьrǫ (sę)

Zob. przeć (przed siebie)