upominać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

mówić jakiejś osobie, że się niewłaściwie zachowuje

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:

napominać

Połączenia

upominać dziecko, kierowców, ludzi, uczniów, właścicieli posesji

Cytaty

	Klną wszyscy: kobiety, mężczyźni, a nawet kilkuletni smarkacze wracający ze szkoły. Tak bardzo to spowszedniało, że policji i straży miejskiej nawet nie przychodzi do głowy, aby upominać klnących. źródło: NKJP: k: Wulgarność spowszedniała, Dziennik Łódzki, 2003-02-01
	Rada Europy [...], która dziś zbiera się w Warszawie na szczycie, zerwała wszelkie kontakty z Białorusią i co chwilę bez żadnych efektów upomina ją za łamanie praw człowieka. źródło: NKJP: Marek Twaróg: Prowokacje Łukaszenki, 2005-05-16
	[...] upomina mnie, że na pożegnanie powinienem was pobłogosławić [...]. źródło: NKJP: Mieczysław Maliński: Ale miałem ciekawe życie, 2007
	Spirytyzm często pociąga za sobą praktyki wróżbiarskie lub magiczne. Dlatego Kościół upomina wiernych, by wystrzegali się ich. źródło: NKJP: Maria Wolan: Pozornie niewinne i bezpieczne : rzecz o terapiach, medytacjach, wróżbach, zabawach z duchami, 2007
	Sobór Watykański II upomina katolików: „Nie należy przedstawiać Żydów jako odrzuconych ani jako przeklętych, rzekomo na podstawie świętych Ksiąg”. źródło: NKJP: Józef Augustyn: Medytacje Jerozolimskie Świadectwo pielgrzyma, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	upominam	upominamy
2 os.	upominasz	upominacie
3 os.	upomina	upominają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upominałem +(e)m upominał	upominałam +(e)m upominała	upominałom +(e)m upominało	upominaliśmy +(e)śmy upominali	upominałyśmy +(e)śmy upominały
2 os.	upominałeś +(e)ś upominał	upominałaś +(e)ś upominała	upominałoś +(e)ś upominało	upominaliście +(e)ście upominali	upominałyście +(e)ście upominały
3 os.	upominał	upominała	upominało	upominali	upominały

bezosobnik: upominano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę upominał będę upominać	będę upominała będę upominać	będę upominało będę upominać	będziemy upominali będziemy upominać	będziemy upominały będziemy upominać
2 os.	będziesz upominał będziesz upominać	będziesz upominała będziesz upominać	będziesz upominało będziesz upominać	będziecie upominali będziecie upominać	będziecie upominały będziecie upominać
3 os.	będzie upominał będzie upominać	będzie upominała będzie upominać	będzie upominało będzie upominać	będą upominali będą upominać	będą upominały będą upominać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		upominajmy
2 os.	upominaj	upominajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upominałbym bym upominał	upominałabym bym upominała	upominałobym bym upominało	upominalibyśmy byśmy upominali	upominałybyśmy byśmy upominały
2 os.	upominałbyś byś upominał	upominałabyś byś upominała	upominałobyś byś upominało	upominalibyście byście upominali	upominałybyście byście upominały
3 os.	upominałby by upominał	upominałaby by upominała	upominałoby by upominało	upominaliby by upominali	upominałyby by upominały

bezosobnik: upominano by

bezokolicznik: upominać

imiesłów przysłówkowy współczesny: upominając

gerundium: upominanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	upominanie	upominania
D.	upominania	upominań
C.	upominaniu	upominaniom
B.	upominanie	upominania
N.	upominaniem	upominaniami
Ms.	upominaniu	upominaniach
W.	upominanie	upominania

imiesłów przymiotnikowy czynny: upominający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	upominający	upominający	upominający	upominające	upominająca
D.	upominającego	upominającego	upominającego	upominającego	upominającej
C.	upominającemu	upominającemu	upominającemu	upominającemu	upominającej
B.	upominającego	upominającego	upominający	upominające	upominającą
N.	upominającym	upominającym	upominającym	upominającym	upominającą
Ms.	upominającym	upominającym	upominającym	upominającym	upominającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	upominający	upominający	upominające	upominające
D.	upominających	upominających	upominających	upominających
C.	upominającym	upominającym	upominającym	upominającym
B.	upominających	upominających	upominających	upominające
N.	upominającymi	upominającymi	upominającymi	upominającymi
Ms.	upominających	upominających	upominających	upominających

imiesłów przymiotnikowy bierny: upominany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	upominany	upominany	upominany	upominane	upominana
D.	upominanego	upominanego	upominanego	upominanego	upominanej
C.	upominanemu	upominanemu	upominanemu	upominanemu	upominanej
B.	upominanego	upominanego	upominany	upominane	upominaną
N.	upominanym	upominanym	upominanym	upominanym	upominaną
Ms.	upominanym	upominanym	upominanym	upominanym	upominanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	upominani	upominani	upominane	upominane
D.	upominanych	upominanych	upominanych	upominanych
C.	upominanym	upominanym	upominanym	upominanym
B.	upominanych	upominanych	upominanych	upominane
N.	upominanymi	upominanymi	upominanymi	upominanymi
Ms.	upominanych	upominanych	upominanych	upominanych

odpowiednik aspektowy: upomnieć

Składnia

Rz_osobowy	+	upominać	+	KOGO + (za CO)
Rz_osobowy	+	upominać	+	KOGO + (że ZDANIE \| żeby ZDANIE)
Rz_osobowy	+	upominać	+	KOGO + (MOWA WPROST)

Pochodzenie

Z przedrostkiem u- od pominać . Od XIV w. obserwowany jest wielokierunkowy rozwój znaczeniowy: 'zwracać uwagę, przestrzegać, przywoływać do porządku; przypominać komuś o jego obowiązkach; napominać, karcić'. W st.pol. 'wzywać, namawiać do jakiegoś działania albo przestrzegać przed działaniem', 'domagać się czegoś, przypominać o swoich pretensjach, występować ze skargą do sądu', 'wypominać coś komuś, czynić wyrzuty' (Bor). Zob. pomnieć