-
3.
być gotowym powiedzieć na określony temat to, co zawarte jest w następującym zdaniu podrzędnym -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Działalność intelektualna człowieka
nazwy działań intelektualnych człowieka -
- sądzić na jakiejś podstawie, coś na jakiś temat
- sądzić o książce, o muzyce, o twórczości; o polityce; o pomyśle, o projekcie
- sądzić po głosie, po minach, po odgłosach, po reakcji; po efektach, po wynikach; po frekwencji, po ilości, po liczbie
- sądzić z głosów, z odgłosów, z reakcji, z tonu głosu, z wyglądu, z wypowiedzi; z ilości czegoś, z liczby czegoś
- sądzić błędnie, mylnie, naiwnie; początkowo
- należy, wypada sądzić
- wiedzieć i sądzić, zrozumieć i sądzić
-
Zdziwił się. Sądził, że Marta będzie go przekonywać, miał widać w zanadrzu przygotowane argumenty. Ale Marta była zbyt zgnębiona śmiercią Azy i w ogóle całym zajściem, aby wdawać się w dyskusję.
źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996
Mamo, co ty sądzisz o marszałku Piłsudskim? Pani powiedziała, że był reakcjonistą, nastawionym wrogo do Związku Radzieckiego oraz rzecznikiem klas burżuazyjno-obszarniczych, a jeden kolega twierdzi, że był największym Polakiem dwudziestego wieku!
źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
Był naiwny sądząc, że uda mu się oszukać los.
źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991
Nie sądzę, by to miało sens.
źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004
- Chyba tak - powiedział wolno. - Tak sądzę.
źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996
- Kolega biurowy, czy tak? - Przyjaźnili się? - Nie sądzę.
źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Bardzo dużo pajacyków, 1968
Co pan o nim sądzi? Czyżby był tak bezczelny, że zamordował dziewczynę na plaży, prawie na oczach wszystkich? Czy też zamordował ją gdzie indziej i tu czymś ją przywiózł? Niech pan mi pomoże! Jak pan sądzi? Jak to było?
źródło: NKJP: Marek Krajewski; Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. sądzę
sądzimy
2 os. sądzisz
sądzicie
3 os. sądzi
sądzą
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. sądziłem
+(e)m sądził
sądziłam
+(e)m sądziła
sądziłom
+(e)m sądziło
sądziliśmy
+(e)śmy sądzili
sądziłyśmy
+(e)śmy sądziły
2 os. sądziłeś
+(e)ś sądził
sądziłaś
+(e)ś sądziła
sądziłoś
+(e)ś sądziło
sądziliście
+(e)ście sądzili
sądziłyście
+(e)ście sądziły
3 os. sądził
sądziła
sądziło
sądzili
sądziły
bezosobnik: sądzono
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę sądził
będę sądzić
będę sądziła
będę sądzić
będę sądziło
będę sądzić
będziemy sądzili
będziemy sądzić
będziemy sądziły
będziemy sądzić
2 os. będziesz sądził
będziesz sądzić
będziesz sądziła
będziesz sądzić
będziesz sądziło
będziesz sądzić
będziecie sądzili
będziecie sądzić
będziecie sądziły
będziecie sądzić
3 os. będzie sądził
będzie sądzić
będzie sądziła
będzie sądzić
będzie sądziło
będzie sądzić
będą sądzili
będą sądzić
będą sądziły
będą sądzić
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. sądźmy
2 os. sądź
sądźcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. sądziłbym
bym sądził
sądziłabym
bym sądziła
sądziłobym
bym sądziło
sądzilibyśmy
byśmy sądzili
sądziłybyśmy
byśmy sądziły
2 os. sądziłbyś
byś sądził
sądziłabyś
byś sądziła
sądziłobyś
byś sądziło
sądzilibyście
byście sądzili
sądziłybyście
byście sądziły
3 os. sądziłby
by sądził
sądziłaby
by sądziła
sądziłoby
by sądziło
sądziliby
by sądzili
sądziłyby
by sądziły
bezosobnik: sądzono by
bezokolicznik: sądzić
imiesłów przysłówkowy współczesny: sądząc
gerundium: sądzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. sądzenie
sądzenia
D. sądzenia
sądzeń
C. sądzeniu
sądzeniom
B. sądzenie
sądzenia
N. sądzeniem
sądzeniami
Ms. sądzeniu
sądzeniach
W. sądzenie
sądzenia
imiesłów przymiotnikowy czynny: sądzący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. sądzący
sądzący
sądzący
sądzące
sądząca
D. sądzącego
sądzącego
sądzącego
sądzącego
sądzącej
C. sądzącemu
sądzącemu
sądzącemu
sądzącemu
sądzącej
B. sądzącego
sądzącego
sądzący
sądzące
sądzącą
N. sądzącym
sądzącym
sądzącym
sądzącym
sądzącą
Ms. sądzącym
sądzącym
sądzącym
sądzącym
sądzącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. sądzący
sądzący
sądzące
sądzące
D. sądzących
sądzących
sądzących
sądzących
C. sądzącym
sądzącym
sądzącym
sądzącym
B. sądzących
sądzących
sądzących
sądzące
N. sądzącymi
sądzącymi
sądzącymi
sądzącymi
Ms. sądzących
sądzących
sądzących
sądzących
-
Rz osobowy + sądzić + (o CZYM) + że ZDANIERz osobowy + sądzić + że ZDANIERz osobowy + sądzić + o KIM/CZYM + JAKRz osobowy + sądzić + z CZEGO/po CZYM + że ZDANIE -
psł. *sǫditi, *sǫďǫ 'wyrażać zdanie, oceniać, osądzać; sprawować sąd'
Czasownik odrzeczownikowy od psł. *sǫdъ; zob. sąd