w dawnej Europie: w razie zagrożenia kraju obowiązkowa rekrutacja do wojska wszystkich obywateli płci męskiej lub tylko pewnej określonej grupy mężczyzn do tego zobowiązanych
Pod nazwą tą kryła się wojskowa władza rozkazodawcza nad ogółem wolnych współplemieńców, w tym prawo do ogłaszania pospolitego ruszenia.
źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004
Książę Konrad Rudy próbował się przeciwstawić i obsadził swym wojskiem Płock, na co Jan Olbracht ogłosił pospolite ruszenie w ziemiach graniczących z księstwem płockim.
źródło: NKJP: Marek Kazimierz Barański: Dynastia Piastów w Polsce, 2005
Wobec niepowodzeń wojennych, 23 sierpnia 1793 roku Konwent zarządził pospolite ruszenie (Levée en masse). Do walki zgłosiło się aż ponad 500 tysięcy ochotników.