wolny - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

12.

taki, z którym nie są związane nieprzyjemne obowiązki lub cechy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Czas wolny

urlop i wypoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

jakość i intensywność

Połączenia

wolny od pracy, od zajęć; wolny od trosk, od ryzyka, od wad
całkowicie wolny
stawać się wolnym

Cytaty

	Doktoranci mają prawo do przerw wypoczynkowych w wymiarze nieprzekraczającym ośmiu tygodni w ciągu roku, które powinny być wykorzystane w okresie wolnym od zajęć dydaktycznych. źródło: NKJP: Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym, Dziennik Ustaw, 2005
	Jak przyznaje Adam Porwoł, mimo że dzień wolny od pracy przysługuje wszystkim honorowym dawcom, to nie wszyscy z niego korzystają. źródło: NKJP: Barbara Kubica: Honor do odrobienia, Dziennik Zachodni, 2008-01-15
	Żaden żywy człowiek nie jest przecież w stanie myśleć ani tym bardziej działać w sposób całkowicie wolny od wpływu własnych interesów, sympatii, uwikłań. źródło: NKJP: NKJP: Jacek Żakowski: Horda na hordę, Polityka, nr 2627, 2007-11-03
	Medytujący staje się wolny od chaosu i natłoku myśli, przy czym jego świadomość jest znacznie większa, niż w czasach, kiedy kierował się lewą półkulą mózgu, czyli racjonalnymi przesłankami. źródło: NKJP: Katarzyna Ostrowska: Jak osiągnąć sukces w świecie ducha i materii, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wolny	wolny	wolny	wolne	wolna
D.	wolnego	wolnego	wolnego	wolnego	wolnej
C.	wolnemu	wolnemu	wolnemu	wolnemu	wolnej
B.	wolnego	wolnego	wolny	wolne	wolną
N.	wolnym	wolnym	wolnym	wolnym	wolną
Ms.	wolnym	wolnym	wolnym	wolnym	wolnej
W.	wolny	wolny	wolny	wolne	wolna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wolni	wolni	wolne	wolne
D.	wolnych	wolnych	wolnych	wolnych
C.	wolnym	wolnym	wolnym	wolnym
B.	wolnych	wolnych	wolnych	wolne
N.	wolnymi	wolnymi	wolnymi	wolnymi
Ms.	wolnych	wolnych	wolnych	wolnych
W.	wolni	wolni	wolne	wolne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wolniejszy	wolniejszy	wolniejszy	wolniejsze	wolniejsza
D.	wolniejszego	wolniejszego	wolniejszego	wolniejszego	wolniejszej
C.	wolniejszemu	wolniejszemu	wolniejszemu	wolniejszemu	wolniejszej
B.	wolniejszego	wolniejszego	wolniejszy	wolniejsze	wolniejszą
N.	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszą
Ms.	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wolniejsi	wolniejsi	wolniejsze	wolniejsze
D.	wolniejszych	wolniejszych	wolniejszych	wolniejszych
C.	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym	wolniejszym
B.	wolniejszych	wolniejszych	wolniejszych	wolniejsze
N.	wolniejszymi	wolniejszymi	wolniejszymi	wolniejszymi
Ms.	wolniejszych	wolniejszych	wolniejszych	wolniejszych

Składnia

	+	wolny	+	od CZEGO
szyk: neutralny

Pochodzenie

psł. *volьnъ 'zgodny z czyjąś wolą, taki, jaki komuś odpowiada'

W st.pol. także w postaci prostej wolen. Pierwotne znaczenie 'zgodny z czyjąś wolą', stworzyło możliwość wielokierunkowych przemodelowań semantycznych: 'mający wolność, swobodny', 'uwolniony od czegoś niekorzystnego, niepożądanego', 'mający czas, niezajęty', 'bez zobowiązań małżeńskich', 'próżny, pusty', 'umożliwiający swobodne poruszanie się, otwarty (o przestrzeni), 'niezabroniony, dowolny, bezpłatny; dozwolony', ‘(cieszący się swobodą), powolny, niespieszny', 'luźny, nieprzylegający', 'nieskrępowany rygorami moralnymi, swobodny, swawolny, nieskromny’ i in.