kruszyć się - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

rozpadać się na drobne kawałki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozkruszać się

Połączenia

asfalt, cegła, lód, papier, skała kruszy się; ciastka, kartki kruszą się
kruszyć się pod dotykiem
kruszyć się w rękach
kruszyć się ze starości
pękać i kruszyć się

Cytaty

Zarośnięte pnączami mury gdzieniegdzie były jeszcze całkiem wysokie, lecz kruszyły się od góry.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Polek dotknął ręką mokrego tynku, który kruszył się w palcach.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Samotne kobiety pod koniec życia mają obsesję oszczędzania, odmierzają minimalne ilości węgla, który trzeba dołożyć do pieca, parzą herbatę po kilka razy z tej samej torebki, nawet cukierki, którymi karmią wnuki podczas corocznych zlotów rodzinnych, pochodzą z jednej, kupionej przed laty paczuszki i kruszą się ze starości po odpakowaniu.

źródło: NKJP: Wojciech Kuczok: Opowieści przebrane, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kruszę się	kruszymy się
2 os.	kruszysz się	kruszycie się
3 os.	kruszy się	kruszą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kruszyłem się +(e)m się kruszył	kruszyłam się +(e)m się kruszyła	kruszyłom się +(e)m się kruszyło	kruszyliśmy się +(e)śmy się kruszyli	kruszyłyśmy się +(e)śmy się kruszyły
2 os.	kruszyłeś się +(e)ś się kruszył	kruszyłaś się +(e)ś się kruszyła	kruszyłoś się +(e)ś się kruszyło	kruszyliście się +(e)ście się kruszyli	kruszyłyście się +(e)ście się kruszyły
3 os.	kruszył się	kruszyła się	kruszyło się	kruszyli się	kruszyły się

bezosobnik: kruszono się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się kruszył będę się kruszyć	będę się kruszyła będę się kruszyć	będę się kruszyło będę się kruszyć	będziemy się kruszyli będziemy się kruszyć	będziemy się kruszyły będziemy się kruszyć
2 os.	będziesz się kruszył będziesz się kruszyć	będziesz się kruszyła będziesz się kruszyć	będziesz się kruszyło będziesz się kruszyć	będziecie się kruszyli będziecie się kruszyć	będziecie się kruszyły będziecie się kruszyć
3 os.	będzie się kruszył będzie się kruszyć	będzie się kruszyła będzie się kruszyć	będzie się kruszyło będzie się kruszyć	będą się kruszyli będą się kruszyć	będą się kruszyły będą się kruszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		kruszmy się
2 os.	krusz się	kruszcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kruszyłbym się bym się kruszył	kruszyłabym się bym się kruszyła	kruszyłobym się bym się kruszyło	kruszylibyśmy się byśmy się kruszyli	kruszyłybyśmy się byśmy się kruszyły
2 os.	kruszyłbyś się byś się kruszył	kruszyłabyś się byś się kruszyła	kruszyłobyś się byś się kruszyło	kruszylibyście się byście się kruszyli	kruszyłybyście się byście się kruszyły
3 os.	kruszyłby się by się kruszył	kruszyłaby się by się kruszyła	kruszyłoby się by się kruszyło	kruszyliby się by się kruszyli	kruszyłyby się by się kruszyły

bezosobnik: kruszono by się

bezokolicznik: kruszyć się

imiesłów przysłówkowy współczesny: krusząc się

gerundium: kruszenie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	kruszenie się	kruszenia się
D.	kruszenia się	kruszeń się
C.	kruszeniu się	kruszeniom się
B.	kruszenie się	kruszenia się
N.	kruszeniem się	kruszeniami się
Ms.	kruszeniu się	kruszeniach się
W.	kruszenie się	kruszenia się

imiesłów przymiotnikowy czynny: kruszący się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	kruszący się	kruszący się	kruszący się	kruszące się	krusząca się
D.	kruszącego się	kruszącego się	kruszącego się	kruszącego się	kruszącej się
C.	kruszącemu się	kruszącemu się	kruszącemu się	kruszącemu się	kruszącej się
B.	kruszącego się	kruszącego się	kruszący się	kruszące się	kruszącą się
N.	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się	kruszącą się
Ms.	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się	kruszącej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	kruszący się	kruszący się	kruszące się	kruszące się
D.	kruszących się	kruszących się	kruszących się	kruszących się
C.	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się	kruszącym się
B.	kruszących się	kruszących się	kruszących się	kruszące się
N.	kruszącymi się	kruszącymi się	kruszącymi się	kruszącymi się
Ms.	kruszących się	kruszących się	kruszących się	kruszących się

odpowiedniki aspektowe: pokruszyć się , skruszyć się

Składnia

Rz_nieżywotny

+

kruszyć się

+

Pochodzenie

Zob. kruszyć