-
1.
starać się, żeby jakaś czynność lub sytuacja była taka, jak trzeba -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Działalność intelektualna człowieka
nazwy działań intelektualnych człowieka
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
Praca
rodzaje pracy -
- policja, prezydent, rząd, Sejm czuwa; służby czuwają
- czuwać nad bezpieczeństwem dzieci, kierowców, mieszkańców..., nad działaniem, nad funkcjonowaniem, nad porządkiem, nad prawidłowością, przebiegiem, nad przestrzeganiem, nad przygotowaniem, nad realizacją, nad wykonaniem, nad zachowaniem czegoś; nad losem kogoś/czegoś
- czuwać niestrudzenie, nieustannie, stale; osobiście
-
[...]wszędzie władze wojskowe mają obowiązek czuwać nad bezpieczeństwem państwa.
źródło: NKJP: Henryk Wereszycki: Koniec sojuszu trzech cesarzy, 1977
[...]Senat jest w Polsce potrzebny, by czuwać nad jakością stanowionego prawa.
źródło: NKJP: Palacz P. Rafał, Tomasz Chojnowski: Państwo powinno być tańsze, Gazeta Wrocławska, 2001-09-04
Do pana domu należy dbanie o kieliszki gości podczas przyjęcia, on rozlewa trunki i czuwa, żeby wszyscy mieli pełne kieliszki, on też wznosi pierwszy toast „na zdrowie” (naturalnie za zdrowie gości).
źródło: NKJP: Tadeusz Rojek: Jak to się je : savoir-vivre przy stole, 1994
Olga mogła malować – ojciec czuwał nad wszystkim i pamiętał o materialnej stronie jej egzystencji.
źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003
[...] rodzice, zwłaszcza matka, czuwali, żeby syn nie zetknął się z nieodpowiednim towarzystwem, nie prowadził niewłaściwych rozmów,[...]
źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. czuwam
czuwamy
2 os. czuwasz
czuwacie
3 os. czuwa
czuwają
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. czuwałem
+(e)m czuwał
czuwałam
+(e)m czuwała
czuwałom
+(e)m czuwało
czuwaliśmy
+(e)śmy czuwali
czuwałyśmy
+(e)śmy czuwały
2 os. czuwałeś
+(e)ś czuwał
czuwałaś
+(e)ś czuwała
czuwałoś
+(e)ś czuwało
czuwaliście
+(e)ście czuwali
czuwałyście
+(e)ście czuwały
3 os. czuwał
czuwała
czuwało
czuwali
czuwały
bezosobnik: czuwano
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę czuwał
będę czuwać
będę czuwała
będę czuwać
będę czuwało
będę czuwać
będziemy czuwali
będziemy czuwać
będziemy czuwały
będziemy czuwać
2 os. będziesz czuwał
będziesz czuwać
będziesz czuwała
będziesz czuwać
będziesz czuwało
będziesz czuwać
będziecie czuwali
będziecie czuwać
będziecie czuwały
będziecie czuwać
3 os. będzie czuwał
będzie czuwać
będzie czuwała
będzie czuwać
będzie czuwało
będzie czuwać
będą czuwali
będą czuwać
będą czuwały
będą czuwać
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. czuwajmy
2 os. czuwaj
czuwajcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. czuwałbym
bym czuwał
czuwałabym
bym czuwała
czuwałobym
bym czuwało
czuwalibyśmy
byśmy czuwali
czuwałybyśmy
byśmy czuwały
2 os. czuwałbyś
byś czuwał
czuwałabyś
byś czuwała
czuwałobyś
byś czuwało
czuwalibyście
byście czuwali
czuwałybyście
byście czuwały
3 os. czuwałby
by czuwał
czuwałaby
by czuwała
czuwałoby
by czuwało
czuwaliby
by czuwali
czuwałyby
by czuwały
bezosobnik: czuwano by
bezokolicznik: czuwać
imiesłów przysłówkowy współczesny: czuwając
gerundium: czuwanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. czuwanie
czuwania
D. czuwania
czuwań
C. czuwaniu
czuwaniom
B. czuwanie
czuwania
N. czuwaniem
czuwaniami
Ms. czuwaniu
czuwaniach
W. czuwanie
czuwania
imiesłów przymiotnikowy czynny: czuwający
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. czuwający
czuwający
czuwający
czuwające
czuwająca
D. czuwającego
czuwającego
czuwającego
czuwającego
czuwającej
C. czuwającemu
czuwającemu
czuwającemu
czuwającemu
czuwającej
B. czuwającego
czuwającego
czuwający
czuwające
czuwającą
N. czuwającym
czuwającym
czuwającym
czuwającym
czuwającą
Ms. czuwającym
czuwającym
czuwającym
czuwającym
czuwającej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. czuwający
czuwający
czuwające
czuwające
D. czuwających
czuwających
czuwających
czuwających
C. czuwającym
czuwającym
czuwającym
czuwającym
B. czuwających
czuwających
czuwających
czuwające
N. czuwającymi
czuwającymi
czuwającymi
czuwającymi
Ms. czuwających
czuwających
czuwających
czuwających
-
Rz osobowy + czuwać + nad CZYMRz osobowy + czuwać + żeby ZDANIE -
psł. *čuvati 'czuć, pojmować, zwracać uwagę, czuwać'