Jak korzystać ze słownika?

czuwać

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

2. przy dziecku

  • Definicja

    2.

    strzec kogoś
  • Kwalifikacja tematyczna

    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Relacje międzyludzkie

    określenia relacji międzyludzkich

  • Połączenia
    • anioł, Bóg, Opatrzność; bogowie; kobieta, ojciec czuwa
    • czuwać przy chorym, przy konającym; przy zwłokach; przy łóżku
    • czuwać niestrudzenie, nieustannie, stale
    • czuwać i opiekować się
  • Cytaty

    - Świt może przynieść wiele niespodzianek. Czuwajcie przy chorej na zmianę.

    źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965

    W zatłoczonych, zatęchłych salach szpitalnych przy łóżkach dzieci czuwają matki.

    źródło: NKJP: Mariusz Borkowski: Polowanie na Saddama, Gazeta Wyborcza, 1992-08-20

    Zmówiłem „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario...” Poprosiłem Boga, żeby czuwał nad nami.

    źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996

    Kobieta jest zdolna wprawdzie do mniej intensywnego jednorazowego wysiłku, ale za to potrafi być „na dyżurze” nawet dzień i noc, np. jako matka czuwająca przy dziecku czy przy chorym.

    źródło: NKJP: Ks. Marek Dziewiecki: Geniusz kobiety, Wychowawca, 2005-07
  • Odmiana

    część mowy: czasownik

    aspekt: niedokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas teraźniejszy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. czuwam
    		 czuwamy
    2 os. czuwasz
    		 czuwacie
    3 os. czuwa
    		 czuwają

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. czuwałem
    +(e)m czuwał
    		 czuwałam
    +(e)m czuwała
    		 czuwałom
    +(e)m czuwało
    		 czuwaliśmy
    +(e)śmy czuwali
    		 czuwałyśmy
    +(e)śmy czuwały
    2 os. czuwałeś
    +(e)ś czuwał
    		 czuwałaś
    +(e)ś czuwała
    		 czuwałoś
    +(e)ś czuwało
    		 czuwaliście
    +(e)ście czuwali
    		 czuwałyście
    +(e)ście czuwały
    3 os. czuwał
    		 czuwała
    		 czuwało
    		 czuwali
    		 czuwały

    bezosobnik: czuwano

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. będę czuwał
    będę czuwać
    		 będę czuwała
    będę czuwać
    		 będę czuwało
    będę czuwać
    		 będziemy czuwali
    będziemy czuwać
    		 będziemy czuwały
    będziemy czuwać
    2 os. będziesz czuwał
    będziesz czuwać
    		 będziesz czuwała
    będziesz czuwać
    		 będziesz czuwało
    będziesz czuwać
    		 będziecie czuwali
    będziecie czuwać
    		 będziecie czuwały
    będziecie czuwać
    3 os. będzie czuwał
    będzie czuwać
    		 będzie czuwała
    będzie czuwać
    		 będzie czuwało
    będzie czuwać
    		 będą czuwali
    będą czuwać
    		 będą czuwały
    będą czuwać

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. czuwajmy
    2 os. czuwaj
    		 czuwajcie

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. czuwałbym
    bym czuwał
    		 czuwałabym
    bym czuwała
    		 czuwałobym
    bym czuwało
    		 czuwalibyśmy
    byśmy czuwali
    		 czuwałybyśmy
    byśmy czuwały
    2 os. czuwałbyś
    byś czuwał
    		 czuwałabyś
    byś czuwała
    		 czuwałobyś
    byś czuwało
    		 czuwalibyście
    byście czuwali
    		 czuwałybyście
    byście czuwały
    3 os. czuwałby
    by czuwał
    		 czuwałaby
    by czuwała
    		 czuwałoby
    by czuwało
    		 czuwaliby
    by czuwali
    		 czuwałyby
    by czuwały

    bezosobnik: czuwano by

    bezokolicznik: czuwać

    imiesłów przysłówkowy współczesny: czuwając

    gerundium: czuwanie

    imiesłów przymiotnikowy czynny: czuwający

  • Składnia
    Rz osobowy + czuwać +
    (nad KIM)
    Rz osobowy + czuwać +
    (przy KIM/CZYM)
  • Pochodzenie

    psł. *čuvati 'czuć, pojmować, zwracać uwagę, czuwać'