pragnąć - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

odczuwać ogromną chęć posiadania, doznawania lub zrobienia czegoś

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

emocje i uczucia

pragnąć bliskości, ciepła, ciszy, krwi, miłości, nieśmiertelności, odmiany, pokoju, powrotu dokądś, samotności, sensacji, spokoju, sprawiedliwości, szczęścia, śmierci, wolności, zdrowia, zemsty, zmiany, życia; bogactwa; dziecka
pragnąć mocno, rozpaczliwie
pragnąć być kimś, ożenić się z kimś, poślubić kogoś; pomóc, służyć komuś; dostać, mieć coś; dowiedzieć się czegoś, odnaleźć kogoś, odzyskać kogoś/coś, poznać kogoś; uciec, umrzeć; odwrócić czyjąś uwagę
łaknąć i pragnąć

	Widzowie pragnęli krwi i sensacji, więc media posłusznie im to zapewniały. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008
	[...] właśnie dotarło do niej, że oto najbardziej na świecie pragnie dziecka. Małego dziecka ze skórą pachnącą mlekiem i rumiankiem. Obojętnie z kim. źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007
	Chcemy dać im miłość i ciepło rodzinne, pragniemy dla nich stworzyć warunki, jakich w swym życiu jeszcze nie zaznały. źródło: NKJP: Przemysław Chrzanowski: Sieroty jednak nadal czekają na dom, Dziennik Łódzki, 2003-02-14
	Po prostu czuła, że musi go zobaczyć, usłyszeć jego głos. Pragnęła, aby ją przytulił. Chciała poczuć ciepło jego ciała. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Dwie Miłości, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pragnę	pragniemy
2 os.	pragniesz	pragniecie
3 os.	pragnie	pragną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pragnąłem +(e)m pragnął	pragnęłam +(e)m pragnęła	pragnęłom +(e)m pragnęło	pragnęliśmy +(e)śmy pragnęli	pragnęłyśmy +(e)śmy pragnęły
2 os.	pragnąłeś +(e)ś pragnął	pragnęłaś +(e)ś pragnęła	pragnęłoś +(e)ś pragnęło	pragnęliście +(e)ście pragnęli	pragnęłyście +(e)ście pragnęły
3 os.	pragnął	pragnęła	pragnęło	pragnęli	pragnęły

bezosobnik: pragnięto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pragnął będę pragnąć	będę pragnęła będę pragnąć	będę pragnęło będę pragnąć	będziemy pragnęli będziemy pragnąć	będziemy pragnęły będziemy pragnąć
2 os.	będziesz pragnął będziesz pragnąć	będziesz pragnęła będziesz pragnąć	będziesz pragnęło będziesz pragnąć	będziecie pragnęli będziecie pragnąć	będziecie pragnęły będziecie pragnąć
3 os.	będzie pragnął będzie pragnąć	będzie pragnęła będzie pragnąć	będzie pragnęło będzie pragnąć	będą pragnęli będą pragnąć	będą pragnęły będą pragnąć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pragnijmy
2 os.	pragnij	pragnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pragnąłbym bym pragnął	pragnęłabym bym pragnęła	pragnęłobym bym pragnęło	pragnęlibyśmy byśmy pragnęli	pragnęłybyśmy byśmy pragnęły
2 os.	pragnąłbyś byś pragnął	pragnęłabyś byś pragnęła	pragnęłobyś byś pragnęło	pragnęlibyście byście pragnęli	pragnęłybyście byście pragnęły
3 os.	pragnąłby by pragnął	pragnęłaby by pragnęła	pragnęłoby by pragnęło	pragnęliby by pragnęli	pragnęłyby by pragnęły

bezosobnik: pragnięto by

bezokolicznik: pragnąć

imiesłów przysłówkowy współczesny: pragnąc

gerundium: pragnięcie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pragnięcie	pragnięcia
D.	pragnięcia	pragnięć
C.	pragnięciu	pragnięciom
B.	pragnięcie	pragnięcia
N.	pragnięciem	pragnięciami
Ms.	pragnięciu	pragnięciach
W.	pragnięcie	pragnięcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: pragnący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pragnący	pragnący	pragnący	pragnące	pragnąca
D.	pragnącego	pragnącego	pragnącego	pragnącego	pragnącej
C.	pragnącemu	pragnącemu	pragnącemu	pragnącemu	pragnącej
B.	pragnącego	pragnącego	pragnący	pragnące	pragnącą
N.	pragnącym	pragnącym	pragnącym	pragnącym	pragnącą
Ms.	pragnącym	pragnącym	pragnącym	pragnącym	pragnącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pragnący	pragnący	pragnące	pragnące
D.	pragnących	pragnących	pragnących	pragnących
C.	pragnącym	pragnącym	pragnącym	pragnącym
B.	pragnących	pragnących	pragnących	pragnące
N.	pragnącymi	pragnącymi	pragnącymi	pragnącymi
Ms.	pragnących	pragnących	pragnących	pragnących

imiesłów przymiotnikowy bierny: pragnięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pragnięty	pragnięty	pragnięty	pragnięte	pragnięta
D.	pragniętego	pragniętego	pragniętego	pragniętego	pragniętej
C.	pragniętemu	pragniętemu	pragniętemu	pragniętemu	pragniętej
B.	pragniętego	pragniętego	pragnięty	pragnięte	pragniętą
N.	pragniętym	pragniętym	pragniętym	pragniętym	pragniętą
Ms.	pragniętym	pragniętym	pragniętym	pragniętym	pragniętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pragnięci	pragnięci	pragnięte	pragnięte
D.	pragniętych	pragniętych	pragniętych	pragniętych
C.	pragniętym	pragniętym	pragniętym	pragniętym
B.	pragniętych	pragniętych	pragniętych	pragnięte
N.	pragniętymi	pragniętymi	pragniętymi	pragniętymi
Ms.	pragniętych	pragniętych	pragniętych	pragniętych

odpowiednik aspektowy: zapragnąć

Składnia

+	pragnąć	+	KOGO/CZEGO
+	pragnąć	+	BEZOKOLICZNIK
+	pragnąć	+	żeby ZDANIE

Pochodzenie

zach. psł. *pragnǫti 'schnąć, usychać, wysychać'

Forma prasłowiańska w związku etymologicznym z psł. *pražiti 'wysuszać przez podgrzewanie, przypalanie, palić, piec, smażyć'; na gruncie słowiańskim z pierwotnego znaczenia 'schnąć, usychać, wysychać' rozwinęło się znaczenie 'usychać z braku czegoś, tęsknić za czymś' (Bor); zob. prażyć