-
3.
o uczuciach, postawach, doznaniach: powstać wskutek jakichś okoliczności lub zdarzeń -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Stany psychiczne człowieka
emocje i uczucia -
synonimy: obudzić się
hiperonimy: powstać
-
- ocknął się instynkt; ocknęła się namiętność
-
Zrozumieli wreszcie Polacy, że sami nic nie zdziałają, że w jedności siła. I wtedy ocknęła się w Polakach słowiańska duma, ocknął się rozum.
źródło: NKJP: (AMK): Ćwierć wieku w Unii, Dziennik Polski, 2003-03-15
Izydor nie wiedział, co ze sobą począć, gdzie się ukryć. Trwało to kilka miesięcy, aż ocknął się w nim instynkt i Izydor postanowił się ratować.
źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996
Dawno oczekiwana namiętność ocknęła się w nich dopiero w chwili pożegnania, w cieniu korytarza, gdy przylgnęli do siebie tracąc oddech, w uniesieniu i zapamiętaniu, spóźnieni o całą miłość, która uleciała i przepadła.
źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń, Wielbłąd na stepie, 1978
-
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. ocknę się
ockniemy się
2 os. ockniesz się
ockniecie się
3 os. ocknie się
ockną się
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. ocknąłem się
+(e)m się ocknął
ocknęłam się
+(e)m się ocknęła
ocknęłom się
+(e)m się ocknęło
ocknęliśmy się
+(e)śmy się ocknęli
ocknęłyśmy się
+(e)śmy się ocknęły
2 os. ocknąłeś się
+(e)ś się ocknął
ocknęłaś się
+(e)ś się ocknęła
ocknęłoś się
+(e)ś się ocknęło
ocknęliście się
+(e)ście się ocknęli
ocknęłyście się
+(e)ście się ocknęły
3 os. ocknął się
ocknęła się
ocknęło się
ocknęli się
ocknęły się
bezosobnik: ocknięto się
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. ocknijmy się
2 os. ocknij się
ocknijcie się
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. ocknąłbym się
bym się ocknął
ocknęłabym się
bym się ocknęła
ocknęłobym się
bym się ocknęło
ocknęlibyśmy się
byśmy się ocknęli
ocknęłybyśmy się
byśmy się ocknęły
2 os. ocknąłbyś się
byś się ocknął
ocknęłabyś się
byś się ocknęła
ocknęłobyś się
byś się ocknęło
ocknęlibyście się
byście się ocknęli
ocknęłybyście się
byście się ocknęły
3 os. ocknąłby się
by się ocknął
ocknęłaby się
by się ocknęła
ocknęłoby się
by się ocknęło
ocknęliby się
by się ocknęli
ocknęłyby się
by się ocknęły
bezosobnik: ocknięto by się
bezokolicznik: ocknąć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni: ocknąwszy się
gerundium: ocknięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. ocknięcie się
ocknięcia się
D. ocknięcia się
ocknięć się
C. ocknięciu się
ocknięciom się
B. ocknięcie się
ocknięcia się
N. ocknięciem się
ocknięciami się
Ms. ocknięciu się
ocknięciach się
W. ocknięcie się
ocknięcia się
-
Rznieżywotny + ocknąć się + w KIM -
psł. *otjьtnǫti 'zacząć przywracać zdolność odbierania wrażeń zmysłowych, odczuwania, spostrzegania, czynić przytomnym'
Pierwotna polska postać *octnąć przeszła w ocknąć ze zmianą grupy spółgłoskowej *-ctn- > -ckn-