-
1.
konstrukcja złożona z dwóch pionowych słupów i poprzecznej belki z przewieszonym sznurem, na którym wiesza się skazańców -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Prawo i łamanie prawa
więzienie i kara
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Bieg życia
śmierć -
- murowana szubienica
- szubienica i gilotyna; szubienica i krematorium; szafot i szubienica
- śmierć na szubienicy
- szubienica stoi gdzieś
- budować, postawić, stawiać szubienicę
- umrzeć/umierać; zawisnąć; powiesić kogoś na szubienicy
-
Od późnego średniowiecza wiele murowanych szubienic miało kształt cylindrycznej, czworokątnej lub trójkątnej wieży wysokości od 2 do 4 m i średnicy kilku metrów. Na jej szczycie wznosiły się słupy. Na opierających się o nie belkach wieszano skazańców.
źródło: NKJP: Agnieszka Krzemińska: Wychowanie przez wieszanie, Polityka nr 2681, 2008-11-22
W tysiąc dziewięćset piątym polski rewolucjonista Stefan Okrzeja dokonał [...] nieudanego zamachu. Karol został lekko ranny, zamachowiec zaś zawisł na szubienicy w Cytadeli.
źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997
Rogoźnica. Podczas ostatniej wojny miejsce męczeństwa więźniów wielu narodowości (obóz koncentracyjny Gross-Rosen na pd. zach. od wsi). Zachowały się fundamenty poszczególnych bloków, resztki ogrodzenia, krematorium, szubienica.
źródło: NKJP: Krystyna Malik, Raciborska Maria (red.): Przewodnik po Polsce, 1996
Od połowy XVIII wieku aż do 1762 roku skazańców tracono na kępie wiślanej zwanej Polkowska, Zamkowa lub Syrena. Stał tu szafot i szubienica.
źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy, 2009
Każda racja dojrzewa długo, a ludzie w tym czasie cierpią albo błądzą, w ciemnościach. Ale nagle przychodzi człowiek, który głosi tę rację, nim ona jeszcze dojrzała, nim stała się prawdą powszechną, i wtedy przeciw takiemu heretykowi powstają siły panujące i rzucają go na płonący stos albo strącają do lochu, albo wieszają na szubienicy, ponieważ zagraża ich interesom, zakłóca ich spokój.
źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Szachinszach, 2005
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza liczba mnoga M. szubienica
szubienice
D. szubienicy
szubienic
C. szubienicy
szubienicom
B. szubienicę
szubienice
N. szubienicą
szubienicami
Ms. szubienicy
szubienicach
W. szubienico
szubienice
-
psł. *šibenica
Rzeczownik z przyrostkiem -ica od pierwotnego imiesłowu *šibenъ (*šubenъ?), stanowiącego derywat od czasownika z rdzeniem *šib- (pokrewnego *chyb-) 'smagać; bić; kołysać się, chwiać się', z nie do końca wyraźną semantyczną motywacją. Przypuszcza się, że początkowo wyraz mógł oznaczać 'miejsce wykonywania kary chłosty' > 'miejsce kaźni' (Bor). Ze względu na specyfikę wykonywania powieszeń, cechy materiału, z którego wykonany był prototyp urządzenia (sprężystość i elastyczność) oraz możliwość zestawienia wyrazu z psł. rzeczownikiem *šiba 'sprężysta, łatwo odginająca się gałąź', istnieją przesłanki do rekonstrukcji znaczenia 'urządzenie, którego giętkie ramię (z gałęzi), wracało po uwolnieniu do wyjściowej pozycji, unosząc zawieszony ładunek'. O szczegółach i próbie objaśnienia nieregularnego w stosunku do innosłowiańskich kontynuantów wokalizmu -u- w wyrazie polskim ("paradygmat alternacyjny o postaci *šibti *šubetь") - zob. Babik 62-3.