Jak korzystać ze słownika?

patefon

  • Definicja
    przenośne urządzenie o napędzie sprężynowym, służące do odtwarzania dźwięków z płyt, złożone ze skrzynki z mechanizmem odtwarzającym muzykę, na której umieszczano płytę, długiego ramienia z igłą, służącego do wyboru określonego utworu z płyty oraz dużej tuby, przez którą wydobywał się dźwięk, wynalezione i używane w początkowych latach XX wieku
  • Noty o użyciu

    Wyraz bywał również używany w odniesieniu do gramofonu, który jest późniejszym wynalazkiem i ma inną budowę oraz zasadę działania.

  • Kwalifikacja tematyczna

    CZŁOWIEK I TECHNIKA

    Urządzenia i maszyny

    rodzaje urządzeń i maszyn


    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Działalność artystyczna człowieka

    muzyka

  • Połączenia
    • dźwięk patefonu
    • patefon stoi gdzieś, gra
    • nastawić patefon
  • Cytaty

    Pan Sławomir [...] stawia igłę na obracającą się płytę i sprawia, że z tuby patefonu dobiega nas głos Mieczysława Fogga.

    źródło: NKJP: GOK: Głos Fogga z patefonu, Gazeta Poznańska, 2002-02-06

    Nastawiony przez Okonka patefon grał przebój tamtych czasów - tango „Rebeka”.

    źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

    W niektórych domach skrzypiały jeszcze, wydając z siebie drżący głos Ordonki, przedwojenne patefony na korbkę, pozwalające na rozkoszowanie się muzyką nawet w miejscowościach, które jeszcze nie skorzystały z dobrodziejstw elektryfikacji.

    źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapomniany Kraków, 2007

    Na strychu [...] poniewierał się szafkowy patefon marki Boston; nazwa była wypisana na powierzchni dawno już zepsutego patefonu ze srebrnym ramieniem.

    źródło: NKJP: Ryszard Marek Groński: Bar Świat, Polityka, 2001-09-22

    Odtwarzanie zapisu przebiegało dokładnie w odwrotnej kolejności: igła przesuwająca się po wyżłobieniach wprawiała w drgania membranę, która emitowała falę dźwiękową. Choć brzmi to nieprawdopodobnie, wszystkie późniejsze patefony na korbkę i jeszcze późniejsze - nafaszerowane elektroniką - gramofony hi-fi działały na tej samej zasadzie.

    źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Cyfrowe ucho i oko, Wiedza i Życie, nr 4/1999, 1999

  • Odmiana

    część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: m3

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. patefon
    		 patefony
    D. patefonu
    		 patefonów
    C. patefonowi
    		 patefonom
    B. patefon
    		 patefony
    N. patefonem
    		 patefonami
    Ms. patefonie
    		 patefonach
    W. patefonie
    		 patefony
  • Pochodzenie

    fr. Pathé 'nazwisko francuskiego producenta urządzenia' + gr. phōnḗ 'dźwięk, głos'

CHRONOLOGIZACJA:
1907, Kuryer Litewski R.3, no. 261 (ebuw.uw.edu.pl)
1916, SIJPArct
W SJPArct brak hasła patefon. Wyraz występuje jako część definicji w haśle samograj.
CHRONOLOGIZACJA POKAŻ WSZYSTKO
Data ostatniej modyfikacji: 09.03.2016