zaprzysięgać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

przysięgać, że wypełni się obowiązek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Tradycja

zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

przysięgać

Cytaty

W Polsce, gdy Henryk Walezy zaprzysięgał Artykuły Henrycjańskie i zawahał się przy gwarancjach tolerancji religijnej, to właśnie polski biskup katolicki położył rękę na koronie i powiedział „albo wszystkie, albo żadne”.

źródło: NKJP: Remigiusz Okraska, Andrzej Zybała: Ze Zbigniewem Romaszewskim rozmawiają Remigiusz Okraska i Andrzej Zybała - Trzeba zmienić „polską normę”, Obywatel, nr 4(18), 2004

Zawierały zobowiązania elekta zaprzysięgane przed wstąpieniem na tron, dotyczące m.in. polityki zagranicznej, spraw wojska, zobowiązań finansowych.

źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zaprzysięgam	zaprzysięgamy
2 os.	zaprzysięgasz	zaprzysięgacie
3 os.	zaprzysięga	zaprzysięgają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaprzysięgałem +(e)m zaprzysięgał	zaprzysięgałam +(e)m zaprzysięgała	zaprzysięgałom +(e)m zaprzysięgało	zaprzysięgaliśmy +(e)śmy zaprzysięgali	zaprzysięgałyśmy +(e)śmy zaprzysięgały
2 os.	zaprzysięgałeś +(e)ś zaprzysięgał	zaprzysięgałaś +(e)ś zaprzysięgała	zaprzysięgałoś +(e)ś zaprzysięgało	zaprzysięgaliście +(e)ście zaprzysięgali	zaprzysięgałyście +(e)ście zaprzysięgały
3 os.	zaprzysięgał	zaprzysięgała	zaprzysięgało	zaprzysięgali	zaprzysięgały

bezosobnik: zaprzysięgano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zaprzysięgał będę zaprzysięgać	będę zaprzysięgała będę zaprzysięgać	będę zaprzysięgało będę zaprzysięgać	będziemy zaprzysięgali będziemy zaprzysięgać	będziemy zaprzysięgały będziemy zaprzysięgać
2 os.	będziesz zaprzysięgał będziesz zaprzysięgać	będziesz zaprzysięgała będziesz zaprzysięgać	będziesz zaprzysięgało będziesz zaprzysięgać	będziecie zaprzysięgali będziecie zaprzysięgać	będziecie zaprzysięgały będziecie zaprzysięgać
3 os.	będzie zaprzysięgał będzie zaprzysięgać	będzie zaprzysięgała będzie zaprzysięgać	będzie zaprzysięgało będzie zaprzysięgać	będą zaprzysięgali będą zaprzysięgać	będą zaprzysięgały będą zaprzysięgać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zaprzysięgajmy
2 os.	zaprzysięgaj	zaprzysięgajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaprzysięgałbym bym zaprzysięgał	zaprzysięgałabym bym zaprzysięgała	zaprzysięgałobym bym zaprzysięgało	zaprzysięgalibyśmy byśmy zaprzysięgali	zaprzysięgałybyśmy byśmy zaprzysięgały
2 os.	zaprzysięgałbyś byś zaprzysięgał	zaprzysięgałabyś byś zaprzysięgała	zaprzysięgałobyś byś zaprzysięgało	zaprzysięgalibyście byście zaprzysięgali	zaprzysięgałybyście byście zaprzysięgały
3 os.	zaprzysięgałby by zaprzysięgał	zaprzysięgałaby by zaprzysięgała	zaprzysięgałoby by zaprzysięgało	zaprzysięgaliby by zaprzysięgali	zaprzysięgałyby by zaprzysięgały

bezosobnik: zaprzysięgano by

bezokolicznik: zaprzysięgać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zaprzysięgając

gerundium: zaprzysięganie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaprzysięganie	zaprzysięgania
D.	zaprzysięgania	zaprzysięgań
C.	zaprzysięganiu	zaprzysięganiom
B.	zaprzysięganie	zaprzysięgania
N.	zaprzysięganiem	zaprzysięganiami
Ms.	zaprzysięganiu	zaprzysięganiach
W.	zaprzysięganie	zaprzysięgania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zaprzysięgający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaprzysięgający	zaprzysięgający	zaprzysięgający	zaprzysięgające	zaprzysięgająca
D.	zaprzysięgającego	zaprzysięgającego	zaprzysięgającego	zaprzysięgającego	zaprzysięgającej
C.	zaprzysięgającemu	zaprzysięgającemu	zaprzysięgającemu	zaprzysięgającemu	zaprzysięgającej
B.	zaprzysięgającego	zaprzysięgającego	zaprzysięgający	zaprzysięgające	zaprzysięgającą
N.	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającą
Ms.	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaprzysięgający	zaprzysięgający	zaprzysięgające	zaprzysięgające
D.	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgających
C.	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym	zaprzysięgającym
B.	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgające
N.	zaprzysięgającymi	zaprzysięgającymi	zaprzysięgającymi	zaprzysięgającymi
Ms.	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgających	zaprzysięgających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaprzysięgany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaprzysięgany	zaprzysięgany	zaprzysięgany	zaprzysięgane	zaprzysięgana
D.	zaprzysięganego	zaprzysięganego	zaprzysięganego	zaprzysięganego	zaprzysięganej
C.	zaprzysięganemu	zaprzysięganemu	zaprzysięganemu	zaprzysięganemu	zaprzysięganej
B.	zaprzysięganego	zaprzysięganego	zaprzysięgany	zaprzysięgane	zaprzysięganą
N.	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganą
Ms.	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaprzysięgani	zaprzysięgani	zaprzysięgane	zaprzysięgane
D.	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięganych
C.	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym	zaprzysięganym
B.	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięgane
N.	zaprzysięganymi	zaprzysięganymi	zaprzysięganymi	zaprzysięganymi
Ms.	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięganych	zaprzysięganych

odpowiedniki aspektowe: zaprzysięgnąć , zaprzysiąc

Składnia

+

zaprzysięgać

+

CO

Pochodzenie

Zob. przysiąc