sprzątać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

usuwać brud, śmieci z powierzchni lub pomieszczeń i porządkować znajdujące się tam przedmioty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Praca

rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Najbliższe środowisko życia człowieka

czynności związane z codziennym życiem w domu

	synonimy:	porządkować
	antonimy:	bałaganić

Połączenia

uczniowie sprzątają
sprzątać biuro, dom, dworzec, klasę, kuchnię, pokój, salę, schody, wnętrze; chodnik, drogę, plac, ścieżkę, ulicę; podwórze, cmentarz, miasto
sprzątanie świata
sprzątać po gościach, po rodzicach, po sobie, po turystach; po koniu, po psach, po pupilach; po wichurze
sprzątać w szafce; w celi, w gabinecie, w klinice, w kościele, w mieszkaniu; w parku; w Niemczech...
sprzątać i zmywać, sprzątać i prać
ekipa, firma sprzątająca

Cytaty

	W końcu znalazł zajęcie - sprzątał banki, fabryki, sklepy. źródło: NKJP: Beata Zalot: Boss rodem z Piekielnika, prasa
	Kiedy po różnych reorganizacjach Monika P. straciła pracę w kawiarni gminnej spółdzielni, zaczęła sprzątać u policjantów. źródło: NKJP: Wiele niewiadomych, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2000-12-20
	Matka W. pracowała na kolei, sprzątała w parowozowni. źródło: NKJP: Janusz L. Sobolewski: Życie bez życia Orestesa W., Gazeta Wyborcza, 1998-07-24
	Nie mogła sprzątać odkurzaczem, bo wylotem zdmuchiwał karteczki, musiała używać mioteł, szmat i mopa. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	sprzątam	sprzątamy
2 os.	sprzątasz	sprzątacie
3 os.	sprząta	sprzątają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	sprzątałem +(e)m sprzątał	sprzątałam +(e)m sprzątała	sprzątałom +(e)m sprzątało	sprzątaliśmy +(e)śmy sprzątali	sprzątałyśmy +(e)śmy sprzątały
2 os.	sprzątałeś +(e)ś sprzątał	sprzątałaś +(e)ś sprzątała	sprzątałoś +(e)ś sprzątało	sprzątaliście +(e)ście sprzątali	sprzątałyście +(e)ście sprzątały
3 os.	sprzątał	sprzątała	sprzątało	sprzątali	sprzątały

bezosobnik: sprzątano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę sprzątał będę sprzątać	będę sprzątała będę sprzątać	będę sprzątało będę sprzątać	będziemy sprzątali będziemy sprzątać	będziemy sprzątały będziemy sprzątać
2 os.	będziesz sprzątał będziesz sprzątać	będziesz sprzątała będziesz sprzątać	będziesz sprzątało będziesz sprzątać	będziecie sprzątali będziecie sprzątać	będziecie sprzątały będziecie sprzątać
3 os.	będzie sprzątał będzie sprzątać	będzie sprzątała będzie sprzątać	będzie sprzątało będzie sprzątać	będą sprzątali będą sprzątać	będą sprzątały będą sprzątać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		sprzątajmy
2 os.	sprzątaj	sprzątajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	sprzątałbym bym sprzątał	sprzątałabym bym sprzątała	sprzątałobym bym sprzątało	sprzątalibyśmy byśmy sprzątali	sprzątałybyśmy byśmy sprzątały
2 os.	sprzątałbyś byś sprzątał	sprzątałabyś byś sprzątała	sprzątałobyś byś sprzątało	sprzątalibyście byście sprzątali	sprzątałybyście byście sprzątały
3 os.	sprzątałby by sprzątał	sprzątałaby by sprzątała	sprzątałoby by sprzątało	sprzątaliby by sprzątali	sprzątałyby by sprzątały

bezosobnik: sprzątano by

bezokolicznik: sprzątać

imiesłów przysłówkowy współczesny: sprzątając

gerundium: sprzątanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	sprzątanie	sprzątania
D.	sprzątania	sprzątań
C.	sprzątaniu	sprzątaniom
B.	sprzątanie	sprzątania
N.	sprzątaniem	sprzątaniami
Ms.	sprzątaniu	sprzątaniach
W.	sprzątanie	sprzątania

imiesłów przymiotnikowy czynny: sprzątający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprzątający	sprzątający	sprzątający	sprzątające	sprzątająca
D.	sprzątającego	sprzątającego	sprzątającego	sprzątającego	sprzątającej
C.	sprzątającemu	sprzątającemu	sprzątającemu	sprzątającemu	sprzątającej
B.	sprzątającego	sprzątającego	sprzątający	sprzątające	sprzątającą
N.	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającą
Ms.	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprzątający	sprzątający	sprzątające	sprzątające
D.	sprzątających	sprzątających	sprzątających	sprzątających
C.	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym	sprzątającym
B.	sprzątających	sprzątających	sprzątających	sprzątające
N.	sprzątającymi	sprzątającymi	sprzątającymi	sprzątającymi
Ms.	sprzątających	sprzątających	sprzątających	sprzątających

imiesłów przymiotnikowy bierny: sprzątany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprzątany	sprzątany	sprzątany	sprzątane	sprzątana
D.	sprzątanego	sprzątanego	sprzątanego	sprzątanego	sprzątanej
C.	sprzątanemu	sprzątanemu	sprzątanemu	sprzątanemu	sprzątanej
B.	sprzątanego	sprzątanego	sprzątany	sprzątane	sprzątaną
N.	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym	sprzątaną
Ms.	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprzątani	sprzątani	sprzątane	sprzątane
D.	sprzątanych	sprzątanych	sprzątanych	sprzątanych
C.	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym	sprzątanym
B.	sprzątanych	sprzątanych	sprzątanych	sprzątane
N.	sprzątanymi	sprzątanymi	sprzątanymi	sprzątanymi
Ms.	sprzątanych	sprzątanych	sprzątanych	sprzątanych

odpowiedniki aspektowe: sprzątnąć , posprzątać

Składnia

	+	sprzątać	+	CO + (CZYM)
	+	sprzątać	+	GDZIE + (CZYM)
	+	sprzątać	+	po KIM/CZYM
Rz _osobowy	+	sprzątać	+	(GDZIE) + (CZYM)

Pochodzenie

psł. *sъ-prętati, *sъ-prętajǫ 'wsuwać, wkładać coś do czegoś, uprzątać'

W polszczyźnie spotykamy wyłącznie przedrostkowe czasowniki (s-przątać, u-przątać, za-przątać) od podstawowego psł. *prętati, którego bezpośrednie kontynuanty znajdują poświadczenie m.in. w ros. prjátatь, prjáču ‘chować, ukrywać’, scs. prętati ‘tłumić coś, przeszkadzać w czymś’, serb./chorw. prètati ‘okładać (np. chleb) żarem, by go upiec’