Najczęściej zastępuje się religię etyką. Wpaja się wtedy w wychowanka przekonanie, że jego życie etyczne wyczerpuje bez reszty jego potrzebę życia religijnego. Kiedy indziej robi się z religii światopogląd. Przepaja się wtedy pamięć wychowanka tezami filozofii chrześcijańskiej, nadając mu w ten sposób deistyczną orientację.
źródło: NKJP: Józef Tischner: Świat ludzkiej nadziei: wybór szkiców filozoficznych 1966-1975, 1975
Czasem powieść zaczyna się od narodzin dziecka, kiedy indziej od czyjejś śmierci, ale wszystkie początki są bardzo ciekawe.
