gisernia

  • rzem.  wytwórnia, w której robi się metalowe odlewy
  • Wyraz używany głównie w odniesieniu do realiów XIX i początków XX wieku.

  • CZŁOWIEK I TECHNIKA

    Przemysł

    miejsca i czynności związane z przemysłem

  • synonimy:  lejarnia
    hiperonimy:  odlewnia
    • krakowska, paryska, wiedeńska; znana; mała gisernia
    • gisernia czcionek
    • odlać/odlewać coś, wykonać coś w giserni
  • W Paryżu, w znanej giserni Eugene Rudiera, zamówiono za 3 miliony franków prawie 6-tonowy odlew rzeźby frontalnej, który w końcu marca 1948 roku drogą morską dostarczono do Gdyni.

    źródło: NKJP: Karol Mórawski: Kartki z dziejów Żydów warszawskich, 1993

    [...] jeden z nowotarżan postanowił miastu darować przepięknie zdobiony krzyż nagrobny z lanego żeliwa. [...] Krzyż to dzieło wiedeńskiej giserni, odlano go, jak przypuszcza Piotr Chodorowicz - autor projektu i realizator lapidarium - w latach 1910-13, w Wiedniu.

    źródło: NKJP: Pozłacany dar, Dziennik Polski, 2002-11-30

    Następnie do żmudnej pracy przystąpili specjaliści z giserni Kruppa. U progu września 1898 całkowicie gotowy, ważący 7 ton odlew z cienkościennego brązu (na szkielecie ze stali) został posadowiony w centralnym punkcie Wałów Hetmańskich [...].

    źródło: NKJP: Zbigniew Gach Zbigniew: Na wspiętym rumaku, Dziennik Bałtycki, 2000-06-23

    Nowością w Polsce (w latach osiemdziesiątych XVIII w.) było zastosowanie przez Piotra Zawadzkiego w jego warszawskiej giserni wynalazku lipskiego drukarza Breitkopfa, polegającego na odlewaniu czcionek nutowych.

    źródło: Bartłomiej Golka: Rozwój drukarstwa prasowego i układu graficznego prasy polskiej do roku 1939, Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego, nr 10/3, 1971 (bazhum.muzhp.pl)

    Samuel Orgelbrand, który dobrze orientował się w tendencjach rozwojowych drukarstwa, postawił jednak na wydajną gisernię czcionek i nowoczesną stereotypię.

    źródło: Andrzej Tomaszewski: Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego, 2013 (cobrpp.com.pl)

  • część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: ż

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. gisernia
    gisernie
    D. giserni
    giserni
    neut
    giserń
    char
    C. giserni
    giserniom
    B. gisernię
    gisernie
    N. gisernią
    giserniami
    Ms. giserni
    giserniach
    W. gisernio
    gisernie
  • Od: giser 'odlewacz', co z niem. Giesser 'ts.'.

CHRONOLOGIZACJA:
1808, SL
Data ostatniej modyfikacji: 06.06.2017