dzieża

W kuchni musiała się jeszcze znaleźć dzieża, w której wyrabiano ciasto na chleb. Wypiekano go wówczas jedynie na zakwasie, bez użycia drożdży; z tego powodu dzieży nie myło się, a tylko wyskrobywało jej ścianki tak, by na dnie zawsze zostawało trochę ciasta na zakwas do następnego wypieku.

źródło: NKJP: Irena Domańska-Kubiak, Zakątek pamięci: życie w XIX-wiecznych dworkach kresowych, 2004

Jeśli była mąka, mama piekła sześć chlebów i ze dwa poskrobiki, czyli malutkie chlebki z ciasta z wyskrobanej do czysta dzieży.

źródło: NKJP: Beata Kosińska: Trzeci raz zjechali do rodzinnej Tajakówki, Gazeta Krakowska, 2007-09-14

W wielkich dzieżach rosło ciasto, które rozczyniała piekarzowa z córką.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Przygotowanie ciasta piernikowego było objęte tajemnicą piekarską. Ciasto dojrzewało powoli, zamknięte w dzieżach lub beczkach i mogło leżakować latami w piwnicy.

źródło: NKJP: Maria Janicka: Pieprzny piernik, Trybuna Śląska, 2001-12-14

[...] Adam Kuziak [...] sięgnął po tradycyjne technologie z kamiennym piecem i drewnianymi dzieżami na ciasto rosnące na zakwasie chlebowym. Wybrał jednak gatunki chleba nieznane w tych stronach, oparte na bardzo sprawdzonych recepturach niemieckich i śląskich.

źródło: NKJP: Stanisław Śmierciach: Gorczański chleb po niemiecku, Gazeta Krakowska, 2001-07-23