opędzać się - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

pot. machając ręką lub inną częścią ciała albo jakimś przedmiotem wokół siebie, sprawiać, że znajdujące się w pobliżu owady, inne zwierzę lub człowiek oddalają się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA

Świat zwierząt

zwyczaje i zachowania zwierząt

CZŁOWIEK I PRZYRODA

Świat zwierząt

hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	oganiać się
	hiperonimy:	pozbywać się

Połączenia

opędzać się komarom, owadom; psom
opędzać się rękami, nogami, ręką, dłonią; ogonem; ruchem (ręki,...), kopniakiem; kijem, batem, chustką, wiadrem, szpadą
opędzać się od muchy, od komarów, od owada, od robactwa, od insektów, od roju (os,...); od węży; od psów, od kotów, od suki, od szczeniaka; od myśliwych; od natrętów
opędzać się przed psiakiem; przed tłumem
opędzać się, kopać

Cytaty

	Strudzona, chuda szkapa opędzała się ogonem od much, które natarczywie cięły ją w pozacierane boki, siadały na oczach, a potem śmigały tuż nad rzeką. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958
	Z klatki wypada na niego z ujadaniem Perła, obskakując go nad wyraz zwinnie, jak na taką starą sukę [...]. Kaju opędza się od niej nogami [...]. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wióry, 1980
	Mężczyzna w żółtym, damskim swetrze kroił ostrożnie chleb na parapecie okna i odwrócony opędzał się od natrętów kopniakami, wymierzanymi na oślep. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971
	Obaj [...] opędzaliśmy się przed ciosami wroga, równocześnie usiłując przedrzeć się w stronę zawalającego nam drogę pnia sosny [...]. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006
	Siedzę tak godzinami i patrzę, opędzając się sennie komarom. źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	opędzam się	opędzamy się
2 os.	opędzasz się	opędzacie się
3 os.	opędza się	opędzają się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opędzałem się +(e)m się opędzał	opędzałam się +(e)m się opędzała	opędzałom się +(e)m się opędzało	opędzaliśmy się +(e)śmy się opędzali	opędzałyśmy się +(e)śmy się opędzały
2 os.	opędzałeś się +(e)ś się opędzał	opędzałaś się +(e)ś się opędzała	opędzałoś się +(e)ś się opędzało	opędzaliście się +(e)ście się opędzali	opędzałyście się +(e)ście się opędzały
3 os.	opędzał się	opędzała się	opędzało się	opędzali się	opędzały się

bezosobnik: opędzano się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się opędzał będę się opędzać	będę się opędzała będę się opędzać	będę się opędzało będę się opędzać	będziemy się opędzali będziemy się opędzać	będziemy się opędzały będziemy się opędzać
2 os.	będziesz się opędzał będziesz się opędzać	będziesz się opędzała będziesz się opędzać	będziesz się opędzało będziesz się opędzać	będziecie się opędzali będziecie się opędzać	będziecie się opędzały będziecie się opędzać
3 os.	będzie się opędzał będzie się opędzać	będzie się opędzała będzie się opędzać	będzie się opędzało będzie się opędzać	będą się opędzali będą się opędzać	będą się opędzały będą się opędzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		opędzajmy się
2 os.	opędzaj się	opędzajcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opędzałbym się bym się opędzał	opędzałabym się bym się opędzała	opędzałobym się bym się opędzało	opędzalibyśmy się byśmy się opędzali	opędzałybyśmy się byśmy się opędzały
2 os.	opędzałbyś się byś się opędzał	opędzałabyś się byś się opędzała	opędzałobyś się byś się opędzało	opędzalibyście się byście się opędzali	opędzałybyście się byście się opędzały
3 os.	opędzałby się by się opędzał	opędzałaby się by się opędzała	opędzałoby się by się opędzało	opędzaliby się by się opędzali	opędzałyby się by się opędzały

bezosobnik: opędzano by się

bezokolicznik: opędzać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: opędzając się

gerundium: opędzanie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	opędzanie się	opędzania się
D.	opędzania się	opędzań się
C.	opędzaniu się	opędzaniom się
B.	opędzanie się	opędzania się
N.	opędzaniem się	opędzaniami się
Ms.	opędzaniu się	opędzaniach się
W.	opędzanie się	opędzania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: opędzający się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	opędzający się	opędzający się	opędzający się	opędzające się	opędzająca się
D.	opędzającego się	opędzającego się	opędzającego się	opędzającego się	opędzającej się
C.	opędzającemu się	opędzającemu się	opędzającemu się	opędzającemu się	opędzającej się
B.	opędzającego się	opędzającego się	opędzający się	opędzające się	opędzającą się
N.	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się	opędzającą się
Ms.	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się	opędzającej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	opędzający się	opędzający się	opędzające się	opędzające się
D.	opędzających się	opędzających się	opędzających się	opędzających się
C.	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się	opędzającym się
B.	opędzających się	opędzających się	opędzających się	opędzające się
N.	opędzającymi się	opędzającymi się	opędzającymi się	opędzającymi się
Ms.	opędzających się	opędzających się	opędzających się	opędzających się

odpowiednik aspektowy: opędzić się

Składnia

+	opędzać się	+	od KOGO/CZEGO + (CZYM)
+	opędzać się	+	przed CZYM
+	opędzać się	+	CZEMU

Pochodzenie

Zob. pędzić