rozpierzchać się - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

o ludziach lub zwierzętach: rozbiegać się w pośpiechu

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

ruch i spoczynek

	Wszedłem do pokoju, zapaliłem światło i ujrzałem rozpierzchające się we wszystkie strony stado kilkudziesięciu małych chrząszczyków. źródło: NKJP: Andrzej Kowalski: W męskim klubie, Dziennik Bałtycki, 2001-09-07
	Wbiegają w pole karne, rozpierzchają się: jeden w prawo, drugi w lewo, dwóch na środek, piąty zatrzymuje się. źródło: NKJP: (BOCH): A niech śmieją się z szarańczy..., Dziennik Polski, 2008-10-29
	Zaatakowanym trudno było odeprzeć atak tylu napastników. Jednak gdy sprawcy zaczęli się rozpierzchać, mimo obrażeń głowy, sokiści ruszyli za nimi w pościg. źródło: NKJP: (AF): Przed sąd za pobicie sokistów, Gazeta Krakowska, 2005-12-07
	Jak czasem policja podjeżdża pod rampę, to ludzie rozpierzchają się jak ptaki [...]. źródło: NKJP: Joanna Solska: Do roboty Wung przybywa, Polityka, 2001-08-11

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpierzchałem się +(e)m się rozpierzchał	rozpierzchałam się +(e)m się rozpierzchała	rozpierzchałom się +(e)m się rozpierzchało	rozpierzchaliśmy się +(e)śmy się rozpierzchali	rozpierzchałyśmy się +(e)śmy się rozpierzchały
2 os.	rozpierzchałeś się +(e)ś się rozpierzchał	rozpierzchałaś się +(e)ś się rozpierzchała	rozpierzchałoś się +(e)ś się rozpierzchało	rozpierzchaliście się +(e)ście się rozpierzchali	rozpierzchałyście się +(e)ście się rozpierzchały
3 os.	rozpierzchał się	rozpierzchała się	rozpierzchało się	rozpierzchali się	rozpierzchały się

bezosobnik: rozpierzchano się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się rozpierzchał będę się rozpierzchać	będę się rozpierzchała będę się rozpierzchać	będę się rozpierzchało będę się rozpierzchać	będziemy się rozpierzchali będziemy się rozpierzchać	będziemy się rozpierzchały będziemy się rozpierzchać
2 os.	będziesz się rozpierzchał będziesz się rozpierzchać	będziesz się rozpierzchała będziesz się rozpierzchać	będziesz się rozpierzchało będziesz się rozpierzchać	będziecie się rozpierzchali będziecie się rozpierzchać	będziecie się rozpierzchały będziecie się rozpierzchać
3 os.	będzie się rozpierzchał będzie się rozpierzchać	będzie się rozpierzchała będzie się rozpierzchać	będzie się rozpierzchało będzie się rozpierzchać	będą się rozpierzchali będą się rozpierzchać	będą się rozpierzchały będą się rozpierzchać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpierzchajmy się
2 os.	rozpierzchaj się	rozpierzchajcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpierzchałbym się bym się rozpierzchał	rozpierzchałabym się bym się rozpierzchała	rozpierzchałobym się bym się rozpierzchało	rozpierzchalibyśmy się byśmy się rozpierzchali	rozpierzchałybyśmy się byśmy się rozpierzchały
2 os.	rozpierzchałbyś się byś się rozpierzchał	rozpierzchałabyś się byś się rozpierzchała	rozpierzchałobyś się byś się rozpierzchało	rozpierzchalibyście się byście się rozpierzchali	rozpierzchałybyście się byście się rozpierzchały
3 os.	rozpierzchałby się by się rozpierzchał	rozpierzchałaby się by się rozpierzchała	rozpierzchałoby się by się rozpierzchało	rozpierzchaliby się by się rozpierzchali	rozpierzchałyby się by się rozpierzchały

bezosobnik: rozpierzchano by się

bezokolicznik: rozpierzchać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpierzchając się

gerundium: rozpierzchanie się

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpierzchający się

odpowiednik aspektowy: rozpierzchnąć się

	+	rozpierzchać się	+	JAK
	+	rozpierzchać się	+	GDZIE

psł. *pŕ̥chati/pr̥chati 'parskać, prychać'; przenośnie: 'unosić się, burzyć się denerwować' i 'rozsypywać się, rozpraszać się, pierzchać '

W pol. od XV w. pierzchać, pirzchać 'uciekać w popłochu, rozpraszać się; pękać', w st.pol. także znaczeniu 'gniewać się, burzyć się'.