-
1.a
książk. taki, który opiera się na czyjejś swobodnej decyzji, a nie wynika z jasnych zasad i przekonujących argumentów i jest narzucony bez możliwości sprzeciwu lub dyskusji -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Ocena i wartościowanie
wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia -
- arbitralny podział, sąd, sposób, wybór; arbitralna decyzja, władza; arbitralne kryteria, stwierdzenia
-
[...] Electra nie zawsze [...] była zachwycona [...] arbitralnym wyborem ojca, i w szkole wolała, żeby mówiono do niej Lecky lub Lucky.
źródło: NKJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2004
Istotne jest pytanie, czy podział terytorialny państwa może być podziałem sztucznym, arbitralnym, czysto technicznym.
źródło: NKJP: Piotr Winczorek: Wstęp do nauki o państwie, 1995
[...] istotą społeczeństwa jest arbitralny porządek organizacyjny, wyrażający się w przymusie prawnym i instytucjonalnym
źródło: NKJP: Danuta Urbaniak-Zając: Pedagogika społeczna w Niemczech: stanowiska teoretyczne i problemy praktyki, 2003
Monarcha, który zawdzięczał tron poddanym, nie mógł sobie pozwolić na arbitralne rządy, zwłaszcza jeśli - jak Władysław Jagiełło - pragnął zapewnić sukcesję swoim synom.
źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004
Jeśli moje zasady są arbitralne, to także arbitralnymi muszą być płynące z nich wnioski.
źródło: NKJP: Paweł Lisicki: Pochwała konsekwencji, 1998
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. arbitralny
arbitralny
arbitralny
arbitralne
arbitralna
D. arbitralnego
arbitralnego
arbitralnego
arbitralnego
arbitralnej
C. arbitralnemu
arbitralnemu
arbitralnemu
arbitralnemu
arbitralnej
B. arbitralnego
arbitralnego
arbitralny
arbitralne
arbitralną
N. arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
arbitralną
Ms. arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
arbitralnej
W. arbitralny
arbitralny
arbitralny
arbitralne
arbitralna
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. arbitralni
arbitralni
arbitralne
arbitralne
D. arbitralnych
arbitralnych
arbitralnych
arbitralnych
C. arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
arbitralnym
B. arbitralnych
arbitralnych
arbitralnych
arbitralne
N. arbitralnymi
arbitralnymi
arbitralnymi
arbitralnymi
Ms. arbitralnych
arbitralnych
arbitralnych
arbitralnych
W. arbitralni
arbitralni
arbitralne
arbitralne
-
W polszczyźnie doszło do kontaminacji dwóch przymiotników: przejęto formę łac. arbitrālis 'rozjemczy, polubowny', a znaczenie łac. arbitrārius 'samowolny, arbitralny, niepewny'.