-
1.b
książk. świadczący o tym, że ktoś robi coś lub poddaje się jakiemuś stanowi w sposób mało intensywny, nienadmierny -
[fstszemięźliwy] lub pot. [fsczszemięźliwy], lub pot. [fszczszemięźliwy]
-
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Ocena i wartościowanie
wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia -
- wstrzemięźliwy stosunek; wstrzemięźliwa postawa, reakcja; wstrzemięźliwe stanowisko
-
Po co w ogóle takie tematy, przy których na twarzach dziewcząt pojawiają się pąsy, gdy trzeba spuścić wzrok i zachować wstrzemięźliwe milczenie.
źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2003
Teraz firma co najwyżej może [...] zachęcać do wstrzemięźliwej sprzedaży: nie wszystko od razu, bo przecież akcje mogą jeszcze zwyżkować.
źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Milionerzy z Wyborczej, Polityka, 2000-07-15
Czwartkowa reakcja giełdy londyńskiej na tę podwyżkę była wstrzemięźliwa: indeks FTSE 100 stracił ledwie 0,9 proc.
źródło: NKJP: Miłosz Węglewski: Giełdy na świecie, Gazeta Wyborcza, 1997-11-08
Mówiąc to, Chavot nie przyrzekał mi złotych gór, jak ognia wystrzegał się przesady, ale właśnie z jego wstrzemięźliwych słów i szczegółów wyrastał obraz bogaty i okrutnie kuszący.
źródło: NKJP: Arkady Fielder: Nowa przygoda: Gwinea, 1962
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwe
wstrzemięźliwa
D. wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwej
C. wstrzemięźliwemu
wstrzemięźliwemu
wstrzemięźliwemu
wstrzemięźliwemu
wstrzemięźliwej
B. wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwego
wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwe
wstrzemięźliwą
N. wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwą
Ms. wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwej
W. wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwy
wstrzemięźliwe
wstrzemięźliwa
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. wstrzemięźliwi
wstrzemięźliwi
wstrzemięźliwe
wstrzemięźliwe
D. wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
C. wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
wstrzemięźliwym
B. wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwe
N. wstrzemięźliwymi
wstrzemięźliwymi
wstrzemięźliwymi
wstrzemięźliwymi
Ms. wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
wstrzemięźliwych
W. wstrzemięźliwi
wstrzemięźliwi
wstrzemięźliwe
wstrzemięźliwe
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwsze
wstrzemięźliwsza
D. wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszej
C. wstrzemięźliwszemu
wstrzemięźliwszemu
wstrzemięźliwszemu
wstrzemięźliwszemu
wstrzemięźliwszej
B. wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszego
wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwsze
wstrzemięźliwszą
N. wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszą
Ms. wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszej
W. wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwszy
wstrzemięźliwsze
wstrzemięźliwsza
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. wstrzemięźliwsi
wstrzemięźliwsi
wstrzemięźliwsze
wstrzemięźliwsze
D. wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
C. wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
wstrzemięźliwszym
B. wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwsze
N. wstrzemięźliwszymi
wstrzemięźliwszymi
wstrzemięźliwszymi
wstrzemięźliwszymi
Ms. wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
wstrzemięźliwszych
W. wstrzemięźliwsi
wstrzemięźliwsi
wstrzemięźliwsze
wstrzemięźliwsze
-
Pochodzenie niejasne. Może od hipotetycznych wstrzmić czy wstrzmieć, z przedrostkiem wz- od dawnego i dial. trzmić / trzmieć 'tkwić, sterczeć' (por. trzymać ). Bezpośrednią podstawę przymiotnika mógł stanowić niepoświadczony pochodny rzeczownik wstrzemięga (utworzony za pomocą przyrostka -ęga, jak np. włóczęga) z przypuszczalnym znaczeniem 'podtrzymywanie, powstrzymywanie czegoś' (Bor)